خلاصة:
این مقاله به سه مسئلۀ اصلی در قالب سه بخش پرداخته است :چیستی توسعۀ علوم اسلامی؟ چرایی و ضرورت
توسعۀ علوم اسلامی؟ و چگونگی توسعۀ علوم اسلامی؟
در بخش اول، براي پاسخ به پرسش اصلی نخست) چیستی توسعۀ علوم اسلامی؟(، پنج پرسش فرعی) چیستی
علم + چیستی دین + گسترة معرفتی دین + چیستی توسعه + چیستی توسعۀ علم (به بحث گذاشته شده؛ و در نهایت،
پس از ارایۀ چهار تلقی از علم دینی، تفسیري از توسعۀ علوم اسلامی ارایه شده است.
در بخش میانی، در پاسخ به پرسش اصلی دوم، با تمرکز بر دو نکته) ضرورت توسعۀ علوم به عنوان پیش نیاز
توسعه و پیشرفت همۀ جوامع و تمدنها با هر بینش و گرایش + نقش توسعۀ علوم اسلامی به عنوان پیش نیاز بازتولید
تمدن اسلامی(، چرایی و ضرورت توسعۀ علوم اسلامی توضیح داده و توجیه شده است.
و در بخش پایانی، در پاسخ به » چگونگی توسعۀ علوم اسلامی ؟ « بر پنج نکته تمرکز و تأکید شده است :ضرورت
بازطراحی هندسۀ نیازهاي صادق انسان به عنوان مهمترین اصل راهنماي توسعۀ حقیقی علم و علوم اسلامی+
بازخوانی و پالایش علوم متناسب با هندسۀ نیازهاي صادق و اجتناب از هدایت جریان تولید علم در راستاي نیازهاي
کاذب + نوپژوهی به منظور تلاش در راستاي پاسخ به نیازها و مسایل مستحدث و نوظهور یا ارایۀ پاسخهاي بهتر به
نیازها و مسایل کهن + ضرورت طراحی و تأسیس دو سازمان حقیقی و مجازي به منظور تحقق عینی و عملیاتی کردن
ایدة توسعۀ علوم اسلامی