ملخص الجهاز:
سال 1321 ق که شهر بصره گرفتار این بیماری شده بود ، تجارت دریایی و تاجران، آن را به بنادر عربی و از طریق خلیج فارس به ایران گسترش دادند؛ از سوی دیگر صیادان بحرینی که در دریا به دنبال مروارید بودند از سمت شهر «محرق » به ویروس وبا آلوده شدند؛ سپس از همین منطقه به شهرهای بوشهر، کازرون و شیراز رسید.
3 – کاروان های زیارتی: در سال 1321ق باز منشاء وبا کشور عراق تشخیص داده شد، اما این بار عامل اصلی انتقال وبا به ایران، اغلب کاروان های زیارتی بودند که از عتبات بر می گشتند و درمرزهای ایران تن به قرنطینه نمی دادند و اغلب به دلایل گوناگون مقاومت می کردند که در ادامه به بعضی از آنها اشاره خواهد شد.
2 - عدم اعتماد به پزشکان خارجی : شخصیت های سیاسی و پزشکی خارجی اعم از بلژیکی، انگلیسی، ترک و روسی که در ایران حضور داشتند و مشغول خدمت بودند اگر چه درمورد مبارزه با وبا قصد خدمت داشتند، اما بنا به برخورد های خشن و مشکوکی که از پیش به آن مرتکب شده بودند، طبیعی بود که اقدامات به ظاهر انسان دوستانه آنان مورد استقبال مردم به خصوص قشر روحانی و مذهبی قرار نگیرد.
ماجرای حکیم باشی ها و پزشکان جوان: امروز که در جریان شیوع ویروس کرونا شاهد نزاع های زرگری و یا به تعبیر مثبت تر رقابت های مروجان طب سنتی و به اصطلاح حامیان طب اسلامی با علوم پزشکی جدید هستیم ، خیال نشود که این پدیده اخیرا و به تازگی به وجود آمده است ، بلکه این قصه سر دراز دارد و شاید سابقه اش به بیش از چند قرن برسد.
(
, 
, 
)
