خلاصة:
وضعیت اقتصادی شیعیان در دوران ائمه با وجود زمین‌های زراعی ینبع که در دست آن‌ها وجود داشت و پر آب بودن دو رود دجله و فرات برای کشاورزان در عراق و مالیات‌هایی شامل خمس، زکات و غیره را که مسلمانان پرداخت می‌کردند، قابل اهمیت و بررسی است. همچنین واقفان نیز با انگیزه‌های معنوی، الهی و عرفانی مانند مقابله با مسائل نفسانی، طی کردن مراتب روحانی، خدمت به خلق خدا صرفأ برای قرب الهی به وقف می‌پرداختند که در امر اقتصادی تأثیرگذار بود. نویسنده در این مقاله که به روش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته است به ارزیابی عوامل موثر بر اقتصاد شیعیان در عراق پرداخته است و به این نتیجه رسیده است که بی شک تشکیل حکومت الهی که انسان را به تمام اهداف مورد نظر برساند، فقط از طریق پیشوایان معصوم امکان پذیر است، زیرا حکومت های انسانی، همیشه در مسیر منافع مادی افراد یا گروه های خاص سیر کرده اند.لذا حکومت اسلامى از مهمترین مسائلى است که مسلمانان با آن سر و کار دارند و قسمتى از پایه هاى این حکومت بر مسائل اقتصادى نهاده شده است. چرا که نخستین شرط استقلال یک تشکیلات، استقلال اقتصادى است و این مطلب از طریق «زکات»، «خمس»، «انفال»، «خراج» در جهان تشیع به خوبى پیاده شده است.
The economic status of Shiites during the Islamic Imams, despite having farmlands at hand and the abundant water flow of Tigris and Euphrates for farming in Iraq, and taxes including Khums and Zakat and the like that Muslims used to pay is important for investigation. Also, donors gave endowments with spiritual, divine, and mystical motivations such as fighting with internal souls, taking stages of divinity, giving services to public exclusively for the sake of God that had an impact on the economy. The writer of the paper that used the analytic descriptive methodology has assessed the factors effective on the economy of Shiites in Iraq and has concluded that undoubtedly the establishment of divine government that meets the every goals of human beings is only possible through chaste imams because human based governments have always gone through the personal interests of a specific individual or group. Therefore, Islamic government is an important issue that Muslims are dealing with and that a portion of the pillars this type of government is founded on economic issues because the first requisite for the independence of an establishment is economic independence whereby it is applied well in the world of Shi'ism via zakat, khums, (Anfal) spoils of war, and (Kharaj) land taxes
(
, 
, 
)
