خلاصة:
انسان برتر از همهی موجودات و ملائکه، خلیفه و جانشین خدا در زمین است. او علت غایی عالم آفرینش است. هر چند به صورت ظاهر در مرحلهی آخر آفرینش قرار دارد ولی به حسب معنی نخستین موجود خلقت است. در بحث از هویت انسان بهترین تعریف ابتدا در سخن خداوند تجلی پیدا کرده، آنجا که میفرماید: «انی جاعل فی الارض خلیفه» (بقره/ 30) به این معنا که خداوند هویتی جدا از دیگر مخلوقات به انسان بخشیده است.
در روزگار معاصر با پیشرفت تکنولوژی و ماشینی شدن جامعه انسانی باعث شده که انسان از هدف خلقت و حقیقت و ماهیت وجودی خود دور شود. در این جستار که با روش تحلیلی- توصیفی انجام گرفته است بر آنیم ضمن تعریف انسان و هویت وی به تصویری روشن از اقسام ابعاد وجودی انسان از دیدگاه قرآن و احادیث بپردازیم و به این نتیجه خواهیم رسید که شناخت استعداد و تواناییها، تنها در پرتو شناخت ابعاد وجودیاش ممکن است و اگر انسان بتواند هویت و ابعاد وجودیش را بشناسد و به شناخت خود برسد میتواند خداوند را نیز بشناسد و به مقصد نهایی کمال خود دست یابد.
ملخص الجهاز:
در این جستار که با روش تحلیلی- توصیفی انجام گرفته است بر آنیم ضمن تعریف انسان و هویت وی به تصویری روشن از اقسام ابعاد وجودی انسان از دیدگاه قرآن و احادیث بپردازیم و به این نتیجه خواهیم رسید که شناخت استعداد و تواناییها، تنها در پرتو شناخت ابعاد وجودیاش ممکن است و اگر انسان بتواند هویت و ابعاد وجودیش را بشناسد و به شناخت خود برسد میتواند خداوند را نیز بشناسد و به مقصد نهایی کمال خود دست یابد.
در اسلام بین شناخت انسان و معرفت خدا ارتباط مستقیمی وجود دارد زیرا طبق معارف اسلام و قرآن خداوند محور همه چیز قرار میگیرد و سیر تکاملی و رشد بشر نیز با محوریت الله معنا و مفهوم حقیقی خود را پیدا میکند.
در اسلام بین شناخت انسان و معرفت خداوند ارتباط مستقیمی وجود دارد زیرا طبق معارف اسلام و قرآن خداوند محور همه چیز قرار میگیرد و سیر تکاملی و رشد بشر نیز با محوریت الله معنا و مفهوم خود را پیدا میکند.
اگر چه قرآن کریم خلقت اولیه انسان را مادی و از خاک میداند و خلقت نسل او را از نطفه میداند ولی این خلقت مادی را مرحلهی اول خلقت انسان شمرده و تکامل خلقت او را در مرحلهی بعد میداند و از آن چنین تعبیر میکند: «ثُمَّ سَِواه و نفَِخ فیه مِن روَِحه و جَِعل لَکُم الَِسمع و الابصَِّار و الاَِّفئده قلیَُِلا ما تَِّشکرون» (سجده/ 9) روح موجود مجرد و حقیقت حیات و علم و قدرت و اراده و اختیار بشر است و از سنخ صفات و حالاتی که بر انسان عارض میشود نیست، روح دارای مراتب و درجات زیاد و مختلف است.