خلاصة:
شــهر، تجلی گاه کارآمدی یک نظام سیاسی و میدانگاه ارزیابی حقوق شهروندی اســت . آســیب ها و چالش های رو به تزاید شهرهای امروزی ، نگرانی های عمیقــی ایجاده نموده که تضییع حقوق شــهروندی در زمره مهمترین آنهاست . هرچند شهر تلاقی گاه علوم گوناگون و جولانگاه فنون متعدد است ، انتظار از نظام حقوقی شایسته آن است که با استمداد از علوم ، فنون و تجارب گوناگون ، شــوره زار فعلی را ســامان دهد. این رسالت بر عهده حقوق شهری است . نوشتار حاضر که به شیوه کتابخانه ای با بررسی توصیفی - تحلیلی فراهم آمده است ، تاملی بر مهمترین کاستی های حقوق شهری همراه با ارائه راهکارهاست . زدودن غبار غفلت از این رشته توسط جامعه حقوقی به ویژه محققان و صاحبنظران ، ضروری اســت . بدون نظام شایسته حقوق شهری ، تحقق حقوق شهروندی رویایی غیرقابل تعبیر است . گرچه شهر ایرانی تا مدینه فاضله فرسنگ ها فاصله دارد، می توان با درنگ در اندیشه ها، الگوسازی و آسیب شناسی ، آن گونه که در نوشتار حاضر مشهود است ، روزنه امیدی گشود.
ملخص الجهاز:
دکتر کاميار که تلاش هاي تحسين برانگيزي در رفع خلأهاي موجود انجام داده اند، حقوق شهري را اين گونه تعريف نموده اند: مجموعه قوانين ، قواعد و مقرراتي است که روابط شهروندان با ادارات شهر و نهادهاي ذي مدخل در امر محلي و شهري را تنظيم نموده و حقوق و تکاليف ناظر بر شوراها، شهرداري ها و ساير ادارات شهري را تبيين مي کند (کاميار، ١٣٨٩: ٢٢).
نظر به گستردگي موضوعات حقوق شهري و اشکالاتي که در برخي تعاريف مشهود است مي توان حقوق شهري را بدين شرح تعريف نمود: حقوق شهري مجموعه قوانين ، ضوابط و مقررات آمره در فضاي کالبدي مشخص است که به منظور حفظ منافع عمومي و محلي ، حقوق ، تکاليف و کيفيت تعامل شــهروندان و حاکميت در حوزه هاي شهر و شهرسازي را تبيين مي نمايد.
مشارکت مردم در مسايل شهري محدود به انتخاب اعضاي شوراي اسلامي شهر بوده ، ساز و کار شايســته اي براي نظارت شهروندان بر عملکرد مسئولان ملي و محلي ، طرح ها و برنامه هاي شهرسازي وجود ندارد.
با عنايت به محتويات نوشــتار حاضر، جهت خلاصي از شوره زار شهري کشور و به منظور تحقق الگوي مطلوب حقوق شهري ، که بستر تحقق حقوق شهروندي است ، راهکارهاي ذيل ارائه مي گردد: 204 ١- تکليف قانوني دولت در تدوين لايحه جامع حقوق معماري و شهرسازي (ماده ٣٠ قانون برنامه چهارم توسعه ) که به صورت نيمه کاره در سال ١٣٨٦ به حال خود رها گرديده است ، به سرانجام برسد.