خلاصة:
نقد جامعهشناختی ادبیات، از شیوههای نوین نقد ادبی است که شکلگیری آن بهصورت روشمند و علمی به آغاز قرن نوزدهم میلادی بازمیگردد. به عقیدۀ صاحبنظران عرصۀ جامعهشناسی ادبیات، هر اثر ادبی بیان هنرمندانۀ وقایع اجتماعی زمانۀ خویش است. در این شیوۀ نقد، ساختار و محتوای اثر ادبی و ارتباط آن با شرایط محیط اجتماعی و سیاسی، جهانبینی و نگرش پدیدآورنده اثر؛ و چگونگی انعکاس تصویر جامعه در جهان تخیلی و هنری او بررسی میشود. پستمدرنیسم نیز یکی از رویکردهای جدید قرن معاصر است که بر حوزۀ معنایی وسیعی؛ ازجمله هنر و ادبیات، فرهنگ و سیاست، و اقتصاد دلالت دارد و بیانگر مرحلۀ جدیدی از تحولات تاریخ بشری است. این پژوهش سعی دارد به بررسی اجتماعی- سیاسی قصیدۀ فضیحة الثعلب اثر ابراهیم نصرالله یکی از برجستهترین شاعران و نویسندگان مقاومت فلسطینی بپردازد و وجوه پستمدرنیسم ایدئولوژیک را در آن ارزیابی کند. شیوۀ پژوهش توصیفی و روش تحلیل اطلاعات کیفی است. یافتهها نشان میدهد شاعر گرچه از لحاظ جنبههای صوری و تکنیکی؛ از تمهیدات و شگردهایی بهره برده است که شعر او را در زمره آثار پستمدرنیستی قرار میدهد ولی ازنظر محتوایی و معنایی با تکیه بر نگرش ایدئولوژیک خویش از برخی قواعد پستمدرنیسم عدول کرده و از آن در خدمت اشاعۀ باورهای عقیدتی خود بهره برده است. ابراهیم نصرالله در این قصیده کوشیده است تا در عین آفرینش یک اثر ادبی در قالب و صورتی نو، از چارچوب باورهای خویش خارج نشود و با برجسته ساختن ابعاد گوناگون ماهیت استکباری آمریکا از تفکر امپریالیستی این کشور انتقاد کند
.Sociological criticism of literature is one of the new methods of literary criticism, the systematic and scientific formation of which dates back to the beginning of the nineteenth century. According to the experts in the field of sociology of literature, each literary work is an artistic expression of the social events of its time. In this method of criticism, the structure and content of the literary work and its relationship with the conditions of the social and political environment, the worldview and attitude of the author of the work, and how the image of society is reflected in his fictional and artistic world are examined. Postmodernism is also one of the new approaches of the contemporary century, which implies a broad semantic sphere, including art and literature, culture, politics, and economics, and represents a new phase of developments in human history. This research tried to study the socio-political ode of the Fadhihat al-Thalab by Ibrahim Nasrallah, one of the most prominent poets and writers of the Palestinian resistance, and to evaluate the aspects of ideological postmodernism in it. The research method is descriptive and the data analysis method is qualitative. The results showed that although the poet has used the formalities and techniques in terms of formal and technical aspects that make his poetry one of the postmodernist works, but in terms of content and semantics, relying on his ideological attitude, he has strayed from some rules of postmodernism and has used them for spreading his beliefs. In this ode, Ibrahim Nasrallah has tried not to leave the framework of his beliefs while creating a literary work in a new form. Thus, by highlighting the various aspects of American arrogance, he has criticized the imperialist thinking of this country.
ملخص الجهاز:
پست مدرنیسم ایدئولوژیک از منظر نقد جامعه شناختی (بررسی موردی: قصیده فضیحة الثعلب اثر ابراهیم نصرالله ) (پژوهشی ) 1 اعظم محمودی (استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه فرهنگیان ، تهران ، ایران ، نویسنده مسئول ) Doi:10.
ابراهیم نصرالله هیچ گاه اجازه ایستایی به شعر خود نداده است و نسبت به تحولات و جریان های فکری زمان خود بی - تفاوت نمانده است ، بنابراین با راه یافتن جریان پست مدرنیسم به شعر مقاومت عرب ، او نیز با این قافله همراه شده و در عرصۀ ساختار ادبی، همگام با این جریان حرکت کرد و با به کارگیری شگردهای نوین به خلق آثاری بدیع دست زد، اما بدون آن که باورها و تعهدات ایدئولوژیکی خود را کنار بگذارد؛ چرا که شعر مقاومت شعری ایدئولوژیک ، متعهد به آرمان ها و در پی تحقق و انتقال پیام مبارزه و مقاومت به خواننده است .
ابراهیم نصرالله با توجه به رویکردی که به شعر پست مدرن داشته ، در شعر خود از اغلب شگردهای پست مدرنیستی ؛ هم چون ساختارشکنی و هنجارگریزی، شکست روایت ، بینامتنیت ، کولاژ و تغییر در موسیقی شعر، بهره برده ، اما توجه او در این اثر بیشتر به جنبه های صوری و تکنیکی و ساختاری پست مدرن بوده است ، و از این موضوع برای انتقال باورهای ایدئولوژیک خود به مخاطب استفاده کرده و از نظر محتوایی و معنایی، از برخی قواعد پست مدرنیسم عدول کرده است .