تأثیر آموزش سواد دیداری بر رشد خلاقیت و مؤلفه‌های آن در دختران ده‌ساله براساس دیدگاه گیلفورد با محوریت کتاب تصویری بدون‌کلام مقالة

پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی پاییز و زمستان 1400، سال یازدهم - شماره 2 التصنيف ب (Ministry of Science/ISC (‎18 صفحة - من 354 إلی 371 )

الکلمات المفتاحية: آموزش سواد دیداری خلاقیت و مولفه‌های آن کتاب تصویری بدون کلام دختران ده ساله Creativity and its components Nonverbal picture book Tenyearold girls education Visual Literacy

fa en

خلاصة:

مقدمه: سواد دیداری که به معنای مهارت تفسیر علائم، خطوط و رنگ‌ها و درک پیام در تصویر است، به‌دلیل تسلط تصویر بر متن در عصر حاضر، از ضروریات و مکمل سواد اطلاعاتی است (ACRL, 2011). علاوه بر اینکه خوانش صحیح کتاب‌های تصویری بدون متن، در گرو برخورداری از مهارت سواد دیداری است، این کتاب‌ها می‌توانند ابزاری در خدمت آموزش سواد دیداری نیز باشند. از آنجایی که افزایش مهارت سواد دیداری با رشد خلاقیت، رابطه مستقیم دارد، بنابراین کتاب تصویری می‌تواند ابزاری برای آموزش سواد دیداری و افزایش خلاقیت باشد. بدین منظور پژوهش با هدف بررسی تأثیر آموزش سواد دیداری بر میزان رشد خلاقیت و مؤلفه‌های آن در دختران ده‌ساله محصل در دبستان‌های شهر مشهد با محوریت کتاب تصویری انجام شده است.روش‌شناسی: پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی و از نظر نوع پژوهش، در زمره پژوهش‌های نیمه تجربی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش، همۀ کودکان دختر 10 ساله محصل در دبستان‌های مشهد در سال تحصیلی 98-99 بود که از این میان آنها 30 نفر به‌صورت تصادفی انتخاب شد و در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) قرار گرفت. گروه آزمایش به مدت 16 جلسه، آموزش و تمرین سواد دیداری را دریافت کرد. ابزار گردآوری اطلاعات، آزمون خلاقیت تصویری تورنس و پرسشنامه محقق ساخته سواد دیداری کودک بود که توانایی آزمودنی ‌ها را سنجید. روایی پرسشنامه سواد دیداری، با نظر متخصصان علوم ارتباطات تأیید شد و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ (91/0) مورد محاسبه قرار گرفت. برای تحلیل داده ‌ها، از آزمون کوواریانس یک متغیره استفاده شد.یافته ‌ها: یافته ‌های پژوهش نشان داد که میان نمرات خلاقیت کودکانی که آموزش سواد دیداری را دیده ‌اند، با کودکانی که این آموزش‌ها را ندیده‌اند، تفاوت معنادار وجود دارد؛ به‌طوری که این آموزش‌ ها منجر به افزایش شاخص‌ های سیالی، انعطاف‌پذیری، ابتکار و بسط در ایده‌ های آنان و در نتیجه باعث افزایش میزان خلاقیت آنان شده است.نتیجه‌: اکنون پرداختن به آموزش سواد دیداری در کنار سواد اطلاعاتی به‌دلیل سلطه تصویر، از سوی کتابداران مطرح است. به‌خصوص اینکه این مهارت می‌تواند بر توانائی افراد نظیر خلاقیت اثرگذار باشد. آموزش سواد دیداری اقدامی مشترک بین اعضای هیئت‌علمی، کتابداران، موزه ‌داران، آرشیوداران، حرفه‌مندان منابع بصری، و متخصصان فناوری آموزشی است (ACRL, 2011)، اما در مدارس، به‌صورت تفننی برگزار می‌شود (فلسفی، 1394) و مسئولیت سایر نهادهای آموزشی به‌ویژه کتابخانه ‌ها را برجسته می‌کند. به‌منظور پرداختن به این آموزش لازم است، نظیر پژوهش حاضر، پروتکل ‌های آموزشی با مشارکت دیگر حوزه ‌ها نظیر ارتباطات و علوم تربیتی تقویت شود. همچنین ضرورت دارد از راهکارهای چندگانه به‌منظور آموزش بهره گرفته شود. این پژوهش از کتاب تصویری برای آموزش استفاده کرد. در نتیجه می‌توان بیان کرد علاوه بر اینکه درک کتاب تصویری نیازمند سواد دیداری است، خود نیز به‌عنوان ابزار آموزش سواد دیداری استفاده شود. بنابراین پژوهش‌ های آینده باید به بررسی چگونگی تقویت سواد دیداری در کتابخانه، افزایش آن در کاربران، شناسایی کتاب‌های تصویری مؤثر و نیز شناسایی پروتکل مناسب آموزشی بپردازند.

Introduction: Visual literacy, which means the skill of interpreting signs, lines and colors and understanding the message in the image, is a necessity of the present age and complements information literacy due to the mastery of the image over the text. In addition to teaching information literacy skills, librarians are expected to teach visual literacy components as well. In addition to reading wordless picture books that rely on visual literacy skills, these books can also be used as tools to teach visual literacy. Since the improvement of visual literacy skills is directly related to the growth of creativity, picture books can be a tool for teaching visual literacy and increasing creativity. For this purpose, the aim of this study was to investigate the effect of visual literacy training on the growth of creativity and its components in ten-year-old girls in primary schools in Mashhad with the focus on picture books.Methodology: The present study, in terms of applied purpose and in terms of the type of research, was among the quasi-experimental researches with pre-test and post-test with the control group. The statistical population of the study was all 10-year-old girls studying in primary schools of Mashhad in the academic year of 1998-99, of them 30 were randomly selected in two experimental (15) and control (15) groups. The experimental group received visual literacy training and practiced for 16 sessions. Data collection tools were Torrance Visual Creativity Test and a researcher-made child visual literacy questionnaire that assessed the subjects' abilities. The validity of the Visual Literacy Questionnaire was confirmed by communication experts and its reliability was calculated by Cronbach's alpha coefficient (0.91). Uni-variate covariance test was used to analyze the data.Findings: Research findings showed that there is a significant difference between the creativity scores of children who have received visual education training and children who have not received this training; These training sets have led to an increase in fluidity, flexibility, initiative and expansion in their ideas and as a result, increased their creativity.Conclusion: Librarians now focus on teaching visual literacy alongside information literacy due to image dominance, as this skill can affect the ability of people such as creativity. Visual literacy training is a common practice among faculty members, librarians, musicologists, archivists, visual resource professionals, and educational technology professionals, but is held in schools as a hobby. It emphasizes the responsibilities of other educational institutions, especially libraries. In order to address this education, as in the present study, it is necessary to strengthen educational protocols with the participation of other fields such as communication and educational sciences. It is also necessary to use multiple strategies for training. This research used a picture book for education. As a result, it can be stated that in addition to understanding visual books that require visual literacy, it can also be used as a visual literacy training tool. Therefore, future research should examine how to enhance visual literacy in the library, increase it in users, identify effective picture books, and identify appropriate educational protocols.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول