خلاصة:
در زمان قاجار یکی از هنرمندان تأثیرگذار بر نقاشی دوران قاجار میرزا علیاکبرخان نطنزی معروف به مزینالدوله از اهالی شهر هنرپرور کاشان است. مزینالدوله شاگرد هنرمند بزرگ دوران انگر بود و در مدرسۀ هنرهای زیبای پاریس آموزش دیده بود. با توجه به اهمیت نقش مزینالدوله و سالها تدریس در دارالفنون و پرورش شاگردانی چون میرزا ابوتراب غفاری، اسماعیل جلایر، مصورالملک و کمالالملک، به زندگی و آثار او، تدریس در دارالفنون و معرفی شاگردان برجستهاش پرداخته میشود. در جستوجوی این مسئله ابتدا آموزش نقاشی آکادمیک قاجار در دارالفنون، نقش مزینالدوله در تدریس هنر نقاشی، شاگردان او و بهخصوص کمالالملک بررسی میشود. هدف این پژوهش پی بردن به نقش تدریس میرزا علیاکبرخان مزینالدوله در دارالفنون و هنرمندان یادشده در دورۀ قاجار است. سؤال پژوهش به این شرح است نقش میرزا علیاکبرخان مزینالدوله بهعنوان معلم و نقاش در مدرسۀ دارالفنون چه بود؟ روش تحقیق در این پژوهش، توصیفیتحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای و بررسی نمونههای موزهای انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که مدرسۀ دارالفنون و آموزش رشتۀ نقاشی نقش مهمی در رشد هنر این داشته است. نقش مزینالدوله بهعنوان مدیر، معلم و هنرمندی توانا حائز اهمیت است. او با مدیریت قاطع و آموزش زبان و نقاشی در دارالفنون جایگاه این هنر را ترقی بخشیده است. در عرصۀ نقاشی، منظرهسازی و هنرمندی، چیرهدست بوده است که با تأثیرپذیری از هنرآکادمیک اروپایی، نسلی درخشان برای هنر نقاشی ایران تربیت کرده است. او آموزش نقاشی آکادمیک بهشیوۀ غربی در ایران قاجار را پایهگذاری کرد. سابقۀ تدریس و مدیریت قوی در دارالفنون، هنرمندی پرمایۀ آموزش هنری و تربیت نسل درخشان نقاشی، تدریس زبان فرانسه، موسیقی و نقاشی از این هنرمند اسطورهای از آموزش در دوران قاجار میسازد که تکرارناپذیر است.
During the Qajar period, one of the influential painters was Mirza Ali Akbar Khan Natanzi, known as Mazin al-Dawlah, a resident of Kashan. Mazin al-Dawlah, a student of the great artist of the Unger era, was educated at Paris School of Fine Arts. Due to Mazin al-Dawlah’s significant role and teaching in Dar al-Fonun as well as his upbringing of students such as Mirza Abutrab Ghaffari, Ismail Jalayer, Musur al-Molk and Kamal al-Mulk, his life and works are worth discussing. To this end, first the teaching of academic painting in Dar al-Fonun in the Qajar era and Mazin al-Dawlah’s role are examined. The purpose of this study is to find out the role of Mirza Ali Akbar Khan Mazin al-Dawla's teaching in Dar al-Fonun as well as the mentioned artists. The research question is: what was the role of Mirza Ali Akbar Khan Mazin al-Dawlah as a teacher and painter in the Dar al-Fonun school? Research deploys a descriptive-analytical method involving library resources and museum samples. The results of this study show that the Dar al-Fonun school and the teaching of painting have played an important role in the development of Qajar art, and Mazin al-Dawla- as a manager, teacher, and talented artist- has proved so important to this growth. He, as a master in the field of landscape painting and artistry, has been influenced by European academic art and accordingly trained a brilliant generation of Iranian painters. He established the Western style of academic painting in Iran in the Qajar era. His teaching and management experience in Dar al-Fonun as well as his training of the brilliant generation of painters along with his teaching of French and of music have made this artist a legendary figure in the Qajar period that is unrepeatable
ملخص الجهاز:
دو فصلنامه علمی کاشان شناسی ، پاییز و زمستان ١٤٠٠ دوره ١٤، شماره ٢ (پیاپی ٢٧)، صفحات : ٤٩ـ٧٠ مقاله علمیترویجی مطالعۀ نقش تدریس میرزا علیاکبرخان مزین الدوله در مدرسۀ دارالفنون در دورة قاجار * ** الهه پنجه باشی چکیده در زمـان قـاجـار یکی از هنرمنـدان تـأثیرگذار بر نقاشــی دوران قاجار میرزا علیاکبرخان نطنزی معروف به مزین الدوله از اهالی شـهر هنرپرور کاشـان اسـت .
سـؤال پژوهش به این شرح است نقش میرزا علیاکبرخان مزین الدوله به عنوان معلم و نقاش در مدرسۀ دارالفنون چه بود؟ روش تحقیق در این پژوهش ، توصیفیتحلیلی و با اسـتفاده از منابع کتابخانه ای و بررسـی نمونه های موزه ای انجام شده است .
این مدرســه به عنوان اولین مدرســه با برنامۀ درســی اروپایی ســرآغاز آموزش نوینی در هنر نقاشــی ایرانی رقم زد که نقش مزین الدوله به علت ســال های طولانی تدریس و مدیریت و همچنین پرورش نســلی درخشــان حائز اهمیت اســت .
درمجموع میتوان نتیجه گرفت که مقالات و کتب دربارة این هنرمند کم بوده و این زمینۀ پژوهشی به رغم اهمیت هنری و تاریخی مورد غفلت واقع شده است ؛ مطالعۀ نقش تدریس به خصـوص در زمینۀ نقش تدریس مزین الدوله بر نسل بعد در دارالفنون پژوهشی صورت نگرفته میرزا علیاکبرخان مزین الدوله در مدرسۀ اســت .
این مطالعۀ نقش تدریس در حالی اسـت که مزین الدوله نسل درخشانی از هنرمندان فارغ التحصیل دارالفنون همچون اسماعیل میرزا علیاکبرخان مزین الدوله در مدرسۀ جلایر، مهدی مصــورالملک و میرزاابوتراب غفاری و کمال الملک را تحویل جامعۀ هنری قاجار داده دارالفنون در دورة قاجار 65 اســت که هریک وزنه ای در هنر این دوران میباشــد.