خلاصة:
هدف محوری این مطالعه اندازه‌گیری درجه تبانی و بررسی اثرات آن بر سودآوری و تمرکز در صنعت تولید مواد و محصولات شیمیایی ایران است. بدین منظور از داده‌های نه زیربخش فعال کد چهاررقمی (ISIC) این صنعت در بازه زمانی 1393-1375 استفاده شده است. در این تحقیق ضمن اندازه‌گیری درجه تبانی با بهره‌گیری از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته سیستمی دو مرحله‌ای (SYS-GMM) اثرات متقابل همکاری و ائتلاف بین بنگاه‌ها با سودآوری و تمرکز مورد تحلیل قرار می‌گیرد. نتایج پژوهش با استناد به متوسط ضریب تبانی نشان می‌دهد که بنگاه‌ها در خصوص قیمت و مقدار به همکاری با یکدیگر می‌پردازند. با افزایش تمرکز علاوه بر آنکه میزان تبانی و ائتلاف بین بنگاه‌ها افزایش می‌یابد رابطه غیرخطی بین تمرکز و تبانی نیز تایید می‌شود. از سوی‌دیگر، هرچند نتایج این مطالعه گویای اثرات مثبت همکاری، تمرکز و کارایی بر سودآوری است، اما در این میان، تمرکز و تبانی نقش موثر و برجسته‌تری دارند. همچنین نتایج بررسی آزمون علیت گرنجری دمیترسکیو- هارلین نیز موید آن است که در صنعت تولید مواد و محصولات شیمیایی عملکرد بازار هم متاثر از ساختار بازار (تمرکز) و تبانی (رفتار) بوده و هم از کارایی هزینه‌ای نشات گرفته است؛ بنابراین در این صنعت هر دو فرضیه تبانی و ساختار کارایی هزینه تایید می‌شود.
The main purposes of this study are measuring the degree of firm’s collusion and cooperation in the chemical industry. Moreover, dynamic effects of collusion and concentration in the profitability investigated to identify the role of collusion and efficient structure theories in this industry. To meet this end, the data of nine sub-sectors of Iran’s chemical industries in the 4-digit level have been used over the period of 1996-2014. In this research, the system generalized method of moments was used to analyze the degree of collusion and its interactions with profitability. Results indicate that firms cooperate with each other about the price and quantity of sale. Also, in this industry with increasing concentration in addition to increasing collusion the nonlinear relation between concentration and collusion confirmed. On the other hand, although the results confirmed positive effects of collusion, concentration and cost efficiency in profitability but concentration and collusion had a more prominent role. Also, the results of the Dumitrescu & Hurlin Granger causality test showed that in the chemical industry, the market structure (concentration) and collusion, as well as cost efficiency, were affected performance (profitability). So in this industry both collusion and the efficiency structure hypothesis verified.
ملخص الجهاز:
همچنين نتايج بررسي آزمون عليت گرنجـري دميترسـکيو- هـارلين نيـز مؤيـد آن اسـت کـه در صـنعت توليـد مـواد و محصولات شيميايي عملکرد بازار هم متأثر از ساختار بازار (تمرکـز) و تبـاني (رفتـار) بـوده و هـم از کـارايي هزينـه اي نشات گرفته است ؛ بنابراين در اين صنعت هر دو فرضيه تباني و ساختار کارايي هزينه تأييد ميشود.
اما به دليل آنکه شاخص هاي مـذکور رفتـار و عملکـرد بـازار وجهت عليت را به خوبي توضيح نميدهند تحقيق حاضر درصدد است به اندازه گيري درجه تباني در قالب الگوي انحصار چند جانبه پرداخته و سپس اثـرات متقابـل آن بـر سـودآوري و تمرکـز را بررسي نمايد؛ تا در واقع به اين سوال پاسخ دهد که در اين صنعت وجود قـدرت بـازاري ناشـي از ائتلاف و تباني بين بنگاه ها است يا از کانال ديگر نشات ميگيرد؟ ازاين رو اين مطالعـه از رويکـرد داده هـاي تـابلويي و کـد چهـاررقمي ISIC مرکـز آمـار ايـران در زيـر بخـش هـاي توليـد مـواد و محصولات شيميايي طي سال هاي ١٣٩٣-١٣٧٥ جهت تخمين و برآورد استفاده مـيکنـد.
H. Hannan (1998), “The Efficiency Cost of Market Power in The Banking Industry: Attest of the Quiet life and Related by Pothesis”, The Review of Economics and Statistics, Vol. 80, No. 3, PP.
Waterson (1984), “The Profitability Concentration Relationship: Market Power or Efficiency”, Journal of Industrial Economics, No. 32, PP.
(1984), “The Profitability-Concentration Relation: Market Power or Efficiency?”, The Journal of Industrial Economics,Vol. 32, No. 4, pp.
(
, 
, 
)
