خلاصة:
بازار سرمایه اسلامی یکی از زیر نظامهای نظام اقتصادی اسلام است و تفاوت ماهوی آن با بازار سرمایه
متعارف در مبانی، اهداف، اصول، ابزارهای تامین مالی، ابزارهای مدیریت ریسک و نهادهای مالی است
که در بازار سرمایه اسلامی همه در چارچوب تعالیم اقتصادی اسلام طراحی میشوند. بازار سرمایه
اسلامی محل معامله داراییها و اوراق بهاداری است که همه براساس شریعت طراحیشدهاند و بازیگران
اصلی این بازار اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی براساس مبانی، اهداف، احکام و اخلاق اقتصادی اسلام
فعالیت میکنند. این مقاله که ماهیت اکتشافی دارد درصدد است به روش توصیفی- تحلیلی عناصر ثابت
و متغیّر بازار سرمایه اسلامی را معرفی و روش کشف و طراحی اجزای آن را بیان کند و بهصورت مشخص این سوالها را پاسخ دهد که: مبانی و اهداف بازار سرمایه اسلامی کداماند و به چه روشی کشف
میشوند؟ احکام فقهی، حقوقی و اخلاقی بازار سرمایه اسلامی به چه روشی استنباط میگردند؟ ابزارهای تامین مالی، ابزارهای مدیریت ریسک، نهادها و سازمانها و الگوهای رفتاری مشارکتکنندگان بازار سرمایه اسلامی به چه روشی طراحی و شکل میگیرند؟ مطابق یافتههای تحقیق؛ بازار سرمایه اسلامی بر پایه عناصر ثابت نظام اقتصادی اسلام بنیان نهاده میشود که به روش اجتهادی از منابع استنباط کشف میشوند و دیدگاه اسلام در این موارد تاسیسی است، اما عناصر متغیّر بازار سرمایه اسلامی (قوانین و مقررات، قراردادها، ابزارها و سازمانها و نهادها)، از تجربه و دانش بشری به دست میآیند و موضع شریعت در این عناصر امضایی است به این بیان که از میان یافتههای دانش و تجربه بشری تنها آن عناصری انتخاب میشوند که سازگار با عناصر ثابت نظام اقتصادی اسلام باشند یا با انجام اصلاحاتی بتوان سازگار کرد.
The Islamic capital market is one of the subsystems of the Islamic economic system and its essential difference with the conventional capital market is in the principles, goals, financing instruments, risk management instruments and financial institutions. In the Islamic capital market, all the components and pillars is designed within the framework of Islamic economic teachings.This article, which has an exploratory nature, seeks to introduce the fixed and changing components of the Islamic capital market in a descriptive-analytical method and to express the method of discovering and designing its components. Specifically, it answers the following questions: What are the principles and goals of the Islamic capital market and how are they discovered? How are the jurisprudential, legal and moral rulings of the Islamic capital market inferred? How are financing instruments, risk management instruments, institutions and organizations, and behavioral patterns of participants in the Islamic capital market designed?According to research findings; The Islamic capital market is based on the fixed components of the Islamic economic system, which are discovered by ijtihad from the sources of shariah and the establishing view of Islam is clear in these cases. But the changing elements of the Islamic capital market are derived from human experience and knowledge, and the ratifying approach of Islam is evident in these cases. In other words, from the findings of knowledge and humanexperience, only those elements are selected that are consistent with the fixed elements of the Islamiceconomic system or can be adapted by making corrections. In other words, from the findings of knowledge and human experience, only those elements are selected that are consistent with the fixed elements of the Islamic economic system or can be adapted by making corrections.
ملخص الجهاز:
نویسندگان مقاله دیدگاه دوم را قبول دارند٥ و بر این اساس نظام اقتصادی اسلام را چنین تعریف میکنند: «نظام اقتصادی اسلام مجموعه ای هماهنگ از مبانی بینشی و ارزشی، سنت های الهی، احکام حقوقی و اخلاقی ثابت ، و دولت ، بازارها، قوانین و / ٨ سال یازدهم ، شماره اول (پیاپی ٢١)، پاییز و زمستان ١٤٠٠ مقررات ، سازمان ها، ابزارهای مالی و الگوهای رفتاری اقتصادی متغّیر است که به منظور تحقق اهداف اقتصادی اسلام (پیشرفت ، عدالت و امنیت ) مورداستفاده قرار میگیرند».
مستندات تمدنی دیدگاه مختار در نظام سازی و تعریف نظام اقتصادی اسلامی مطالعه قرآن ، سنت و تمدن اسلامی نشان میدهد آنچه مورد تأکید قرآن و سنت بوده و آنچه مورد اهتمام متصدیان دین از رسول اکرم (ص ) و ائمه اطهار(ع ) بوده و در قالب سیره عملی آنان بروز کرده و آنچه موردانتظار مسلمانان از دین در امور معیشتی و اقتصاد / ١٠ سال یازدهم ، شماره اول (پیاپی ٢١)، پاییز و زمستان ١٤٠٠ بوده و در سیره مسلمین بروز کرده ؛ این است که باید «عناصر ثابت ، مبانی بینشی و ارزشی، سنت های الهی، اهداف ، احکام و اخلاق » را از شریعت گرفت اما عناصر متغّیر، «دولت ، بازارها، قوانین و مقررات ، قراردادها، سازمان ها و نهادها، ابزارها و الگوهای رفتاری» را به صورت عمومی با رعایت عناصر ثابت ، از عقل ، دانش و تجربه بشری کسب کرد که فقها از این مقوله به عنوان «روش امضا» یاد میکنند.