خلاصة:
مسوولیت بین المللی یکی از موضوعات مهم حقوق بین الملل است که موازین مربوط به آن در دوطرح جداگانه تحت عنوان مواد پیش نویس مسوولیت دولتها؛ 2001 و مواد پیش نویس مسوولیت سازمانهای بین المللی؛ 2011 توسط کمیسیون حقوق بین الملل تنظیم گردیده است. ساختار، متن و محتوای هر دو طرح، تا حدود زیادی یکسان است به گونهای که میتوان گفت الگوی واحدی در ایجاد انها به کار گرفته شده است. با اینحال تفاوتهای مهمی میان دولتها و سازمانهای بین المللی وجود دارد که میتواند موضوع مسوولیت بین المللی را تحت تاثیر قرار دهد؛ مثلا بر خلاف دولتها که دارای شخصیت حقوقی کامل هستند سازمانهای بین المللی، شخصیت حقوقی محدودتری دارند، منابع و امکانات سازمانها محدود است و ساختارهای متفاوت از دولتها دارند. لذا این سوال مطرح میشود که تفاوتهای مزبور تا چه حد مورد توجه مورد توجه کمیسیون حقوق بین الملل قرار گرفته و اساسا فرق میان طرح مسئولیت دولتها و طرح مسئولیت سازمانهای بین المللی چیست. چالشهای ناشی از اعمال مقررات مشترک و اینکه با توجه به واقعیات مربوط به سازمانهای بین المللی، در برخی موارد امکان اعمال موازین یکسان وجود ندارد. بحث مسئولیت سازمانهای بینالمللی و طرح پیشنویس مربوط به آن از مسایل جدید و مبتلا به جامعه بینالمللی بوده و امروزه مسائل فراوانی در ارتباط با این موضوع مطرح است که انجام مطالعات و تحقیقات پیرامونی گستردهای را ایجاب مینماید.
ملخص الجهاز:
تلاش مستمر و تحسين برانگيز کميسيون حقوق بين الملل سازمان ملل متحد جهت ايجاد مسووليت در قبال اعمال متخلفانه بين المللي قابل تقدير است و بحث مسئوليت بين المللي دولت و اعضاي سازمان هاي بين المللي يکي از عمده ترين مباحث حقوق بين الملل به شمار ميرود لذا در اين مقاله تلاش ميگردد مهمترين مسائل در اين باب به بحث و تفسير گذاشته شود.
بر اساس قسمت (الف ) بند يک ماده ١٣ منشور سازمان ملل متحد، مجمع عمومي متعهد گرديده است تا مطالعات خود را به منظور تشويق تدوين حقوق بين الملل و توسعه تدريجي آن ، انجام داده و توصيه هايي را در اين زمينه ها ارائه دهد.
کميسيون حقوق بين المل اين موضوع را در پيش نويس طرح خود در خصوص مسئوليت دولت ها براي اعمال متخلفانه بين الملل مورد بررسي قرار داده است ، اما اين طرح ، موضوع مسئوليت سازمان هاي بين المللي براي اعمال متخلفانه بين المللي را مورد بحث قرار نمي دهد لذا مجمع عمومي سازمان ملل متحد در سال ٢٠٠٣ پيشنهاد کرد که کميسيون کار خودرا در خصوص مسئوليت بين المللي سازمان هاي بين المللي، با توجه به توانايي بالقوه و زياد چنين سازمان هايي جهت ارتکاب اعمال متخلفانه ، آغاز کند.
در خصوص شخص ثالث زيان ديده بر اساس قسمت ٢ بند ١ ماده ٦٢ طرح مسئوليت ، يک کشور عضو براي يک عمل متخلفانه بين المللي که توسط سازمان ارتکاب يافته ، در صورتي مسئول است که آن کشور با اعمال و رفتار خود، شخص قرباني را به اين سمت هدايت کرده باشد.