ملخص الجهاز:
"جهانیان نیز با همان چشم خالق در آن نگریستند و خود را دیدند و یافتند که خالق و هم آنان چیزی جز شاهد و مشهود نیستند: {Sمقصودش از ایجاد وجود و کونین# یک چیز بود که آن همی برهانستS} {Sدر آینه روح ببیند خود را# پس عاشق خود شود که بینقصانستS} {Sما نیز درو همی ببینیم خود را# پس شاهد و مشهود همی یکسانست(7)S} ممکن است در بیان مفهوم«خلقت»در کنار «وحدت وجود»این اشکال به نظر آید که از آنجا که در کلمه«خلق»مفهوم دو گانگی(میان خالق و مخلوق)مستفاد میشود،نباید در این نظام فکری به کار گرفته شود،در پاسخ باید گفت که در مسلک کسانی که قایل به وحدت وجود هستند،مخلوق، استعداد و آمادگی شایستهای کسب میکند و متناسب با آن از جانب خداوند روحی به وی افاضه میشود که در راستای خلق آدم از آن به«نفخ»تعبیر شده است(سجده9/)،لذا اگر آن استعداد و آمادگی در مخلوق برای قبول فیض الهی وجود نداشته باشد موجود نخواهد شد."