خلاصة:
امروزه شناخت معماری مسکن روستاها حایز اهمیت می باشد، زیرا الگوهای فضایی معماری آنها در تعامل با اقلیم و محیط شکل گرفته و دارای رابطه تنگاتنگی با خصوصیات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ساکنین خود می باشند. این مطالعه در نظر دارد، به بررسی مسکن روستای کنگ واقع در شهر مشهد، به عنوان یک مجموعه آمیخته با طبیعت بپردازد، زیرا تفاوت در خرده اقلیم های این منطقه سبب به وجود آمدن گونه های مختلف مسکن شده است که دارای ساختار ارزشمند معماری در بهینه سازی انرژی نیز می باشند. روش مطالعه این مقاله به صورت کیفی بوده و اطلاعات بر اساس نظریه ای برخاسته از داده ها، مطالعه موردی و اسنادی، مصاحبه و مشاهده به دست آمده است. بدین لحاظ این مقاله عوامل متعددی چون اقلیم، مصالح و فنون ساخت و... را که موجب به وجود آمدن این نوع معماری شده است، مورد بررسی قرار می دهد. نتایج تحقیق نشان می دهد پنج گونه مختلف با توجه به اقلیم سرد منطقه در بافت خانه ها وجود دارد که منتج از تاثیر الگوهای معمارانه سازگار با معیارهای اقلیمی- محیطی می باشند و یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر الگوی مسکن، فضای حیاط است که در پنج الگوی متفاوت ساختاری حیاط سرپوشیده، حیاط مستقل (باز- نیمه باز)، حیاط بام (پلکانی)، حیاط مشترک، بدون حیاط نمایان گردیده است. هم چنین از مشابهت ساختاری خانه ها و نحوه عملکرد عناصر معماری به کار رفته در آنها می توان نتیجه گرفت که اصول ثابت سامانه های حرارتی به کمک بهره گیری از انرژی طبیعی و خورشیدی برای تامین آسایش حرارتی، بسیار موثر بوده اند.
ملخص الجهاز:
نتایج تحقیق نشان میدهد پنج گونه مختلف با توجه به اقلیم سرد منطقه در بافت خانهها وجود دارد که منتج از تأثیر الگوهای معمارانه سازگار با معیارهای اقلیمی- محیطی میباشند و یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر الگوی مسکن، فضای حیاط است که در پنج الگوی متفاوت ساختاری حیاط سرپوشیده، حیاط مستقل (باز- نیمه باز)، حیاط بام (پلکانی)، حیاط مشترک، بدون حیاط نمایان گردیده است.
ارتباط تنگاتنگ ساکنین و شرایط محیطی منطقه به مرور زمان، باعث همسازی محیط و معماری بومی به صورت الگوهای ساختاری شده است (Soini, Vaarala & Pouta, 2012: 125).
فرضیه اصلی تحقیق عبارت است از اینکه، اقلیم بهواسطه مداخله عواملی مختلف همچون اقتصاد، فرهنگ و عوامل اجتماعی بر الگوی مسکن و شکل معماری خانهها تأثیر گذاشته که شامل مواردی همچون چگونگی ساختار فضایی خانه، جهت استقرار بنا، چگونگی استقرار ساختمان نسبت به کف زمین و چگونگی شیب سقف خانه است و شرایط آسایش را برای ساکنین ایجاد می نماید (جدول 1).
جدول 1) روابط میان متغیرهای تحقیق {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} مأخذ: نگارندگان پیشینه تحقیق تاکنون مطالعات متعددی در باب مسکن و روستا به منظور شناسایی عوامل تأثیرگذار بر معماری مساکن روستایی انجام شده است، از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره نمود: زرگر (1388: 31) معتقد است که ساختار روستا تحت تأثیر عوامل گوناگون جغرافیایی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است که هیچکدام از این عوامل بهطور مستقل عمل نکرده و در رابطه تأثیر و تأثر متقابل نسبت به یکدیگر قرار دارند.