خلاصة:
آیین بارانخواهی هدرسه در ایران، در زمره مراسمهایی است که برای تمنای باران در برابر خشم طبیعت به صورت گروهی یا انفرادی اجرا میشود. از آنجا که یکی از سازوکارهای موثر و کارآمد در حفظ و ترویج آیینهای سنتی، بازآفرینی آنها در قالب اشکال هنری نوین است این مقاله به وجوه اشتراک عناصر اجرایی آیین هدرسه که در استان های فارس، کهگلویه و بویراحمد و بوشهر اجرا میشده با پرفورمنس میپردازد. الگوی غالب در این مقاله نظریهی شکنر پیرامون اجرا و رابطه آن با آیین است. براساس این نظریه، تئاتر و آیین بازتاب یک فعالیت مشترک بشری هستند. هنر اجرا با این قصد که هنر و زندگی نباید از هم جدا باشند تمامی هدفش را بر مشارکتی گذاشته است که تماشاگر برای تکمیل یک اجرا باید انجام دهد تا آن را بیافریند و تکمیلش کند. اجرا رجعت دوباره و امروزی ما به آیین هایی میباشد که هنر را با زندگی و مراسم و اداب و رسوم پیوند میدهد و تعامل طبیعت و انسان را برقرار مینماید. شکنر معتقد است در صورت ترکیب یک آیین با یک رویداد واقعی میتوان بیشترین استفاده را از یک اجرای گروهی برد. هنر اجرا اهداف و مقاصد آیینها را در دوران ما به عهده گرفته است. روش پژوهش حاضر توصیفی -تحلیلی بوده و برای گردآوری اطلاعات از دو شیوه «کتابخانهای» و «تحقیق میدانی» استفاده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که بین آیین بارانخواهی هدرسه و هنر اجرا در عناصری چون اجراگر، تماشاگر، زمان، فضا، اشیاء و موسیقی اشتراکاتی وجود دارد.
Pray-for-rain ceremony in Iran is one of those which is performed individually or in group to ask
for rain against the anger of nature. Since one of the effective mechanisms in keeping and
promoting traditional ceremonies is recreation of them in the shape of modern arts, this research
suggests the common aspects of performing elements in Hederse ceremony with Performance
according . The dominant pattern in this article is the schechner theory about performance and its
relation to the ceremony. According to this theory, the theater and the ceremony are the
reflection of a common human activity. The art of performance is willing not to separate art and
life, its all goal is the share which the audience should do to complete the performance in order
to create it and finish it. Performance is the modern return of us to ceremonies which join art to
life, traditions and custom. It makes interaction between human and nature. Schechner believes
that if we mix a ceremony with a real event, we can use the best out of a group performance. Art
of performance is responsible for ceremonies goals in our era. The method in this research is
descriptive analysis. Library data and fieldwork are used to collect data. The results from this
research show that there are common things between pray-for-rain ceremony of Hederse and art
of performance in respect to elements such as performer, audience, time, atmosphere, accessories
and music so that can be performed in the form of performance.
ملخص الجهاز:
جستارنامه فرهنگ وهنراسلامي Journal of Islamic Art and Culture دوره اول، شماره اول، پائيز ١٤٠١ 2 بررسي تطبيقي آيين باران خواهي هدرسه ١و پرفورمنس براساس نظريه اجرا شکنر حميدرضا افشار، يوسف شهرياري زاده دانشگاه هنر دانشگاه هنر تاريخ دريافت مقاله : ١٤٠١/٠٦/٣١ تاريخ پذيرش نهايي: ١٤٠١/٠٨/٠٣ چکيده آيين بارانخواهي هدرسه در ايران، در زمره مراسم هايي است که براي تمناي باران در برابر خشم طبيعت به صورت گروهي يا انفرادي اجرا ميشود.
٢- پيشينه تحقيق برخي از مهمترين منابعي که به موضوع مورد بحث اين پژوهش نزديک است ميتوان به : " بررسي عناصر نمايشي آيين هاي طلب باران" به قلم اشرف سلطاني نيا وميترا خواجه ئيان، چاپ ١٣٩٠، " بررسي و تحليل نمايش هاي باران خواهي در ادبيات عامه ايران (با تکيه بر نمايش هاي کوسه گرداني و عروس باران) " به قلم حسن ذوالفقاري چاپ ١٣٩٥، " باران خواهي " به قلم ولياله حاجيعلي چاپ ١٣٩٤، " آيين بارانخواهي و بندآمدن باران " به قلم مصطفي خلعت بري ليماکي چاپ ١٣٨٥، " رمزگشايي پاره هاي آيين هاي بارانخواهي در ايران" به قلم مريم نعمت طاووسي چاپ ١٣٩١، "پرفورمنس چيست ؟" به قلم آماندا کوگن چاپ ١٣٩٠، " جستاري در زيبايي شناسي و نقد پرفورمنس آرت" به قلم محمودرضا رحيمي ٣ Victor Turner ٤ Richard Foreman ٥ Richard Wilson ٦ Performance ٩ چاپ ١٣٨٨، " بررسي عوامل تاثير گذار در استفاده از بدن در آثار هنرمندان هنر اجرا و هنر محيطي" به قلم فرزانه نجفي و علياصغر شيرازي چاپ ١٣٩٨، " ريچارد شکنر و نظريه اجرا، نگاهي به چگالي هپنينگ و مطالعات اجرا" به قلم معين محب عليان و گلناز اصل ديني چاپ ١٣٩٨، " آيين به اجرا و اجرا به آئين " به قلم حميدرضا افشار چاپ ١٣٨٦ اشاره کرد.
" هنر اجرا کار خود را براساس شخصيت هايي که قبلا توسط هنرمندان ديگر خلق شده است شکل نميدهد بلکه بر مبناي بدن خود اجراگران، زندگينامه شخصي آنها و تجربه ي خاص آنها در درون يک فرهنگ يا جهان پيش ميرود و بر اساس آگاهي آنها از اين اعمال و فرايند نمايش آنها براي تماشاگر وجه اجرايي مييابد.