خلاصة:
از جمله کتب حدیثی مغفول واقعشده در طول تاریخ اسلام، کتاب کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر است که همزمان با عصر تألیف کتب اربعۀ شیعه نوشته شده است. خزاز رازی که از جمله محدثان برجستۀ قرن چهارم هجری است، بهمنظور اثبات امامت و وصایت اهل بیتk در این کتاب اقدام به جمعآوری احادیث به ترتیبی خاص نموده که نشان میدهد گویا مخاطبان اولیهاش، مخالفان مذهب شیعۀ اثناعشری بودهاند. از آنجا که برخی عالمان در طول تاریخ، احادیث این کتاب را تضعیف کرده و به آن توجه جدی نداشتهاند، در این مقالۀ پژوهشی تلاش شده است بهمنظور اعتبارسنجی متنی و محتوایی احادیث، با استفاده از روش «تحلیل مضمون» به استخراج مضامین و مقولههای کلیدی احادیث این کتاب پرداخته و ضمن استخراج شبکۀ مضامین احادیث کتاب، مؤیدات تمامی مضامین مطرح از منابع معتبر مثل قرآن کریم و دیگر کتب حدیثی بیان شود. شبکۀ مضامین استخراجشده از تحلیل مضمونی احادیث بیانگر رابطۀ محوری ولایت با توحید، نبوت پیامبر، تقوای الهی، تسلیم حق بودن، ایمان و حقیقت عبادت است. مهمترین مقولههای طبقهبندیشده از شبکۀ مضامین نیز وصایت، ولایت، امامت و وارث بودن امام علیR بعد از پیامبر اکرم2 است. از آنجا که تأیید محتوای این کتاب نقش مهمی در اعتبارسنجی متنی و معرفی مجدد آن در جامعۀ اسلامی دارد، ضرورت انجام این پژوهش و کاربردی بودن آن مشخص میشود.
Among the hadith works that have received less attention in the history of Islam is the book "Kifayat al-Athar fi Nas 'la al-a'immat al-athna 'ashar". Khazaz Razi wrote this book during the period of writing the four Shia hadith books. He is one of the hadith scholars of the 4th century AH, who collected hadiths in this book with the aim of proving the imamate and the succession of Ahl al-Bayt (as) in a special order that shows that her primary audience were the opponents of the Twelver Shia religion. However some scholars have weakened the hadiths of this book and have not paid serious attention to it, bu in this article, an attempt has been made to use the thematic analysis method in order to validate the text and content of the hadiths of the book. Therefore, while extracting the network of themes of its hadiths, the proofs of all themes have been stated from reliable sources such as the Holy Quran and other hadith books. The results of the research show the pivotal relationship of imamate with monotheism, Prophecy, divine piety, submission to the truth, faith and the truth of worship. The most important categories classified from the theme network are Visayat, Vilayat, imamate and being the heir of Imam Ali (as) after the Prophet of Islam (pbuh). Since verifying the content of this book plays an important role in textual validating and re-introducing it in the Islamic society, the necessity of this research and its applicability is determined.
ملخص الجهاز:
٢. معرفی کتاب و مؤلف آن در این پژوهش به صورت مطالعۀ موردی، احادیث کتاب فلهیت اگررو هر* اسرتد یار* اگ،مت ارت* یعو به عنوان یکی از منابع حدیثی متقدم شـیعه کـه بـه صـورت تخصصـی احادیث مرتبط با مسئلۀ وXیت و وصـایت اهـل بیـت ص را جمـع آوری کـرده، مـورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است .
»(مائده: ٦٧) اهل بیت ص مسئلۀ وXیت را یکی از ستونها و پایه های اسم معرفی کرده انـد کـه تمام واجبات و دستورات دین ، بر پایۀ وXیت ارزش و اهمیت دارد و به هیچ موضوعی همچون موضوع وXیت سفارش نشده است کما اینکه در حدیثی از امام باقرع آمـده است : «ُبِنی اXسْلَامُ عَلَی خَمْسٍ عَلَی الصَّلَاةِ وَ الزَّکَاةِ وَ الصَّوْمِ وَ اْلحَجِّ وَ اْلوََلایلإِ وََ لمْ ینادَ ِبشَی ءٍ کَمَاُ نودِی باْلوََلایلإَِ فأَخَذَ الَّناسُِ بأَرَْبعٍ وََ ترَکُوا هَذِهِ یعِْنی اْلوََلایـلإَ»(کلینـی، ١٤٠٧ق ، ج٢، ص١٨) در نهایت آنچه را از تحلیل کیفی و توصیفی مضامین مستخرج از احادیث کتاب ذیل مضمون فراگیر تبیین جایگاه وXیـت بـه دسـت آمـده اسـت ، مـیتـوان در خصوص وXیت با موضوعات ذیل تفکیک و دسته بندی کرد: ٦ـ٢ـ١.
برای نمونه در روایات که از پیامبر اسم ع دربارٔە اهل بیت ص نقل شـده، بـه ایـن مسئله اشاره شده است که عمل کسی که وXیت امیرالمؤمنین و ائمۀ معصومین را قبول نکند، مورد پذیرش قرار نمیگیرد.
مطالعۀ اولیۀ این کتاب نشان میدهد که تعداد ١٢٥ حدیث از ٢٨ راوی بـا موضـوع اثبات وXیت و وصایت اهل بیت ص به نقل از پیامبر اکرم ع در این کتاب جمـع آوری شده که تحلیل نظاممند آنها با روش تحلیل مضمون تأییدکنندٔە استخراج ٥٧٥ مضمون پایه در این خصوص بوده است .