خلاصة:
مقدمه: اشتغال زنان در مشاغلی با کلیشه های جنسیتی مردانه، علاوه بر نقش های متعدد اجتماعی به دلیل عدم تناسب با طرحواره های نقش جنسیتی زنانه با اضطراب مضاعفی در زنان همراه می باشد که می تواند سلامت روان آنها را به مخاطره اندازد.روش کار: این مطالعه توصیفی – همبستگی در سال 98-1397 بر روی 494 نفر از زنان شاغل در دستگاههای اجرایی سیاسی (114 نفر) و غیرسیاسی (380 نفر) در شهر مشهد به ترتیب به روش سرشماری و روش نمونه گیری طبقه ای خوشه ای و تصادفی انجام گردید. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه طرحواره نقش جنسیتی بم و پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ بود. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 22 و آزمون های آماری ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون خطی چندگانه به روش گام به گام آنالیز شدند.نتایج: نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که در گروه زنان شاغل در دستگاههای اجرایی سیاسی بین میانگین نمره طرحواره نقش جنسیتی مطلوبیت اجتماعی و زیرمقیاس اضطراب و بی خوابی ارتباط مستقیم معناداری وجود داشت (04/0 = p و 19/0 = r). ولی، در گروه زنان شاغل در دستگاههای اجرایی غیرسیاسی بین میانگین نمره طرحواره نقش جنسیتی مردانه و زیرمقیاس اختلال در کارکرد اجتماعی ارتباط معکوس معناداری وجود داشت (001/0 = p و 24/0 - = r). نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که ویژگی های مطلوبیت اجتماعی بیشتر در زنان شاغل در دستگاههای اجرایی سیاسی با اضطراب و بی خوابی بیشتری همراه بوده است. در حالیکه، ویژگی های مردانه بیشتر در زنان شاغل در دستگاههای اجرایی غیرسیاسی با اختلال کارکرد اجتماعی کمتری همراه بود.
Introduction: Employment of women in occupations with masculine gender stereotypes, in addition to multiple social roles due to inadequacy with feminine gender schemas has been associated with increased anxiety in women, which can endanger their mental health.
Methods: This descriptive-correlational study was conducted on 494 women employed in political (114) and non-political (380) governmental organizations in Mashhad in the years 1398-97 by census and cluster random sampling method, respectively. Data collection tools were Bem Sex Role Inventory and Goldberg General Health Questionnaire. Data were analyzed by SPSS software (version 22) and Pearson correlation coefficient and stepwise multiple regression analysis.
Results: The results of Pearson correlation coefficient test showed that there was a significant direct relationship between the average score of social desirability schema and the subscale of anxiety and insomnia in women employed in political governmental organizations (p = 0.04, r = 0.19). However, there was a significant inverse relationship between the
mean score of masculine gender role schemas and social dysfunction subscale in women employed in non-political governmental organizations (r = -0.24, p = 0.001).
Conclusion: The results of the present study showed that more social desirability characteristics in women employed in political governmental organizations were associated with more anxiety and insomnia. However, more masculine traits were associated with fewer social dysfunctions in women employed in non-political governmental organizations.
ملخص الجهاز:
نتايج آزمون ضريب همبستگي پيرسون نشان داد که در گروه زنان شاغل در دستگاههاي اجرايي سياسي بين ميانگين نمره طرح واره نقش جنسيتي مطلوبيت اجتماعي و زيرمقياس اضطراب و بيخوابي ارتباط مستقيم معناداري وجود داشت (٠/٠٤ = p و ٠/١٩ = r).
به طوري که ، افراد مطابق با طرح واره هاي نقش جنسيتي زنانه يا مردانه داراي کليشه هاي جنسيتي خاصي نسبت به مشاغل و حرفه ها هستند که موجب جداسازي مشاغل به دو دسته مردانه (مديريتي و سياسي ) و زنانه 1 1 Bread -winners 2 House - makers 3 Domestic sphere 4 Paradox 5 Sandra Bem 6 Gender-schematic people (مراقبتي و آموزشي ) مي گردد و تعيين کننده ترجيحات شغلي آن ها در جامعه است (٩).
در ايران نيز، اين پرسش نامه توسط محمدرضا تقوي 1 1 Bem Sex Role Inventory (BSRI) 2 General Health Questionnaire 3 Goldberg 4 Anxiety/insomnia 5 Severe depression (٢٠٠٢) اعتباريابي شده است که در مطالعه آن ها، ضريب پايايي پرسش نامه مزبور به سه روش همساني دروني ٠/٩٠ به دست آمده است که مورد تأييد است (٣٣).
نتايج مطالعه حاضر نشان داد که ميانگين نمره طرح واره هاي نقش جنسيتي زنانه و مردانه در هر دو گروه زنان شاغل در دستگاههاي اجرايي سياسي و غيرسياسي بالاتر از حد ميانه ٤/٩ است که حاکي از ويژگيهاي جنسيتي آندروژني در آن ها است .