خلاصة:
حوزههای علمیه. متناسب با تحقق غایات دین و شریعت در جامعهء کارکردهای متعددی دارد. تحقیق
و پژوهش را میبایست از جمله کارکردهای آن دانست که از قدیم در زمره فعالّت حوزههای علمیه
قرار داشت. در خصوص پژوهش سنتهای متعددی وجود داشته است که برخی از آنها در طول زمان
استمرار یافته و برخی به دلیل روزآمد نشدن و از دست دادن کارآمدی» زیر سایه سنگین تحولات
فناوریها و روشهای نوین» تضعیف شده است. روزآمدی و کارآمدی از مهمترین ویژگیهای پژوهش
در عصر اجتماعیشدن و رقابتی شدن علم محسوب میگرد. عدم توجه به روزآمدی و کارآمدی در
پژوهشهاء پژوهشهای حوزوی را در پاسخگویی به مسائل روز جامعه و در نتیجه صحنه رقابت
علمی خارج خواهد کرد. این تحقیق درصدد استء برخی بایستهها در خصوص روزآمدی و کارآمدی
پژوهش حوزههای علمیه را در راستای حل مشکلات جامعه. برونرفت از بحرانها و رویکرد بهسوی
توسعه و مطلوییّت» مورد بررسی قرار دهد. ابتدا بایستههای روزآمدی در هر یک از فرایندها و عناصر
پژوهش را اعم از مسئلهیابی» موضوعشناسی, روش و منابع مورد بررسی قرار میدهد. و آنگاه
توصیههایی در کارآمدی پژوهش ارائه میدهد. نگارنده مطالب خویش را به سخنان و دیدگاههای
امامین انقلاب مستند کرده است.
ملخص الجهاز:
روزآمدي و کارآمدي پژوهش در حوزه هاي علميه در جهت پاسخ گويي به پرسش ها و نيازهاي جامعه اسلامي، انقلاب اسلامي و مردم مسلمان در شرايط و فضاي تحقق حاکميت اسلام و بازتوليد علوم حوزوي در راستاي ارائه نرم افزار اداره مطلوب و شريعت - مدار جامعه و هدايت جامعه به سوي تمدن نوين اسلامي است .
امام خميني، ضمن عنايت به پاسخ گويي نسبت به نيازهاي روزآمد از سوي عالمان اسلامي، بر همراهي آنان با تحولات اجتماعي و ضرورت تفکر براي تحول و پويايي دانش هاي اسلامي و ملاحظه شرايط و نيازهاي جامعه در ساليان آينده تأکيد کرده است : «چه بسا شيوه هاي رايج اداره امور مردم در سال هاي آينده تغيير کند و جوامع بشري، براي حل مشکلات خود به مسائل جديد اسلام نياز پيدا کند.
اين نميشود، اين عيب بزرگي است » (آيت الله خامنه اي، بيانات در ديدار فضلا و نخبگان حوزه علميه قم ، ١٣٧٤/٩/١٣) ٢ـ روزآمدي منابع و روش ها علوم حوزوي که به غرض تبيين ديدگاه شيعه در عصر غيبت معصوم (ع ) تشکيل شده است ، در ساليان آغازين توليد، رويکردي بسيط و ساده داشته و طبيعتا از روش شناسي ساده - اي در فهم و استنباط بهره ميگرفت .
٢ لکن باوجود اين که علوم حوزوي، همواره بر روش هاي مشخصي که در ساليان عصر غيبت ، کارآيي خويش را نشان داده ، مبتني بوده است ؛ لکن امروزه به اداره نظام و پاسخ گويي به نيازهاي جامعه کلان و تدبير امور شهروندان ، توسعه يافته است که ميبايست در اين راستا، پويايي متناسب با حجم سؤالات و مسائل نظام در خود ايجاد کرده و بتوانند عرصه ها و ساحت هاي جديدي را در اين علوم ايجاد نمايند.