خلاصة:
تبیین موضوع: امروزه در پژوهش های متعددی در علوم اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی از فنون تحلیل فضایی در سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده می شود. توانمندی در تحلیل یکپارچه سطوح و امکان بهره مندی از تلفیق لایه های مختلف اطلاعاتی از مزیت های بهره گیری از این فنون می باشد. هدف این پژوهش نیز تحلیل فضایی الگوی برنامه ریزی توسعه کالبدی شهرهای استان مرکزی با استفاده از فنون تحلیل فضایی می باشد. روش: مقاله حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی - تحلیلی میباشد. در این پژوهش کلیه مصوبات کارگروه زیربنایی و شهرسازی استان مرکزی بین سالهای 1390 الی 1396 جمع آوری شد و به منظور تحلیل پراکنش و توزیع فضایی این مصوبات در سطح استان مرکزی از تحلیل آمار فضایی سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده شده است. در این پژوهش از سه روش میانگین نزدیکترین همسایگی (ANN)، روش خوشه بندی زیاد/کم (HLC) و روش خودهمبستگی فضایی (SA) در تحلیل فضایی آماری و روش تخمین تراکم کرنل (KD) به منظور نمایش فضایی عوارض در سطوح پیوسته استفاده شده است. یافتهها: نتایج این پژوهش حاکی از آن است که پراکنش مصوبات در سطح استان به صورت خوشه ای بوده که منجر به الگوی قطبی شدن شهرهای پرجمعیت و به تبع آن تمرکز فضایی و افزایش نابرابری های منطقه ای را به دنبال داشته است. نتایج: نادیده انگاشتن توان منطقه ای و نقش عوامل محیطی در آمایش استان مرکزی یکی از بارزترین نتایج تحلیل مکانی مصوبات کارگروه در دهه کنونی است. لذا با ایجاد پایگاه اطلاعات مکانی در سامانه اطلاعات جغرافیایی در سطح استان و بروزرسانی و رصد مداوم آن و تحلیل و پایش مستمر سیاست های توسعه ای در سطح شهرهای استان متناسب با توان منطقه ای و اکولوژیکی، می توان به سمت توسعه پایدار منطقه ای گام برداشت.
Objective: Today, spatial analysis techniques in Geographic Information Systems (GIS) are used in many researches in the social, economic, environmental and physical sciences. The ability to integrated levels analysis and the possibility of combining different layers of information is the advantages of using these techniques. The purpose of this research is to spatial analysis of the physical development planning pattern in cities of Markazi province using spatial analysis techniques. Methods: The present paper is applied in terms of purpose and descriptive - analytical in terms of method. In this study, all enactments of Markazi Province infrastructure and urban planning committee between 2011 and 2017 were gathered. In order to analyze the spatial distribution of these enactments in the cities of Markazi province, the geographic information system spatial analysis has been used. In this research, three methods of Average Nearest Neighbor (ANN), High/Low Clustering (HLC) and Spatial Autocorrelation (SA) in statistical spatial analysis and Kernel Density (KD) estimation method were used to spatial show of the phenomena in continuous levels. Results:The results of this study indicate that the distribution of enactments at the provincial level has been clustered, which has led to the polarization pattern of the populous cities. Consequently, there has been a spatial focus and an increase in regional imbalances. Conclusion: Ignoring regional capacity and the role of environmental factors in the planning is one of the most prominent results of spatial analysis of the enactments of Markazi Province infrastructure and urban planning committee in the current decade. Therefore, by creating a geospatial database at the provincial level and updating and monitoring it continuously and analyzing the development policies in the cities level appropriate to regional and ecological capability, one can step towards sustainable regional development.
ملخص الجهاز:
آنچه در اين پژوهش ، به عنوان مساله مورد کنکاش قرار گرفته ، بهره مندي از روش هاي تحليل فضايي آماري در تحليل وضعيت کالبدي مصوبات کارگروه زيربنايي و شهرسازي استان مرکزي است که از وظايف اصلي اين کارگروه مي توان به ساماندهي فضا ها و سکونتگاه هاي روستايي و پروژه هاي بزرگ عمراني و وظايف مرتبط با اجراي آيين نامه مربوط به استفاده از اراضي و احداث بنا و تاسيسات در خارج از محدوده قانوني و حريم شهرها (تصويب نامه هيات وزيران ، ١٣٩٤: ٢) اشاره نمود.
کلانتري و همکاران (١٣٨٨) در تحليل فضايي بزهکاري شهري در شهر زنجان از مدل تخمين کرنل استفاده کرده اند و نتايج اين پژوهش نشان مي دهد توزيع جغرافيايي جرم در سطح اين شهر از نظر آماري توزيعي کاملا متمرکز و خوشه اي دارد.
مرادپور و همکاران (١٣٩٤) در پژوهش تحليل الگوي پراکنش و ساماندهي مراکز درماني در منطقه ٧ شهرداري تهران از شاخص ميانگين نزديکترين همسايگي و مدل تلفيقي چندمعياره استفاده کرده اند و استدلال شده است که مي توان از نتايج تحقيق در اولويت بندي اراضي مطلوب جهت ساماندهي کاربري بهداشتي -درماني بهره برد.
زنگي آبادي و همکاران (١٣٩٤) در تحليل روند و نحوة توسعه کالبدي شهر کرمان از تحليل هاي آمار فضايي و مدل آنتروپي شانون استفاده کرده اند که بر اساس نتايج اين پژوهش ، نظام منطقه بندي شهر کرمان از الگوي پراکنده پيروي مي کند و جمعيت در شهر کرمان به صورت پراکنده توزيع شده است .