خلاصة:
کتاب «سفینةالاولیاء» اثر محمد داراشکوه (1024 – 1069 هـ. ق)، بهعنوان یکی از تذکره های ارزشمندِ عارفان، دربردارندۀ اطلاعات درخوری درباره صوفیه، فرقه ها و نحله های آن، از آغاز پیدایش تا عهد مؤلف است و در ساحت پژوهش های تاریخیِ تصوف، اهمیت بسیاری دارد. از این اثر، چندین نسخۀ خطی و یک نسخۀ چاپ سنگی به دست آمده که تاکنون مورد مطابقه، تدقیق و تصحیح قرار نگرفته اند. با توجه به اینکه اثر یادشده، از جهت اشتمال بر اطلاعات تاریخیِ صوفیه، به ویژه اطلاعات دستاول از برخی صوفیه معاصرِ مؤلف، زاویه دید و شیوه نگرش نویسنده در طبقهبندی صوفیه، تأمّلات زبانی و جنبه هایی دیگر، اهمیت بالایی دارد و تاکنون به چاپ نرسیده، ارائۀ نسخه ای تصحیحشده همراه با فهرست ها و تعلیقاتی درباره محتوای آن ضرورت دارد. در این پژوهش، علاوه بر معرفی برخی از نسخه های موجود کتاب سفینةالاولیاء، به بررسی پاره ای از ویژگی های زبانی، ادبی، محتوایی و رسم الخط اثر و نیز بیان دلایل ضرورت تصحیح آن پرداخته شده است.
Safinat-ul-Auliya is one of the most important hagiographies by Muhammad Dara Shikoh (1024-1069 A.H.), which contains detailed information about Sufism and its sects and practices, from the beginning of its creation to the age of the author; which is of great importance in historical Sufi studies. Several manuscripts and one lithographic version of this work have been obtained which have not been compared, verified, and corrected yet. This book, which has not been published yet, is of great importance due to the fact that it contains historical information about Sufism, especially first-hand information about some of the author’s Sufi contemporaries, the author's viewpoint and approach in the classification of Sufism, linguistic considerations, and other aspects. Accordingly, it is necessary to present a critical edition along with tables and annotations concerning the content of the book. In this study, in addition to introducing the existing manuscripts of the book Safinat-ul-Auliya, a number of linguistic, literary, content-related, and calligraphic features of the work, as well as the reasons for the necessity of editing the book have been discussed.
ملخص الجهاز:
١-٣ معرفي کتاب سفينة الاولياء اين کتاب تذکره اي اسـت کـه بـه جهـت تـيمن و تبـرک ، بـا ذکـر نـسب و احـوال رسـول اکرم (ص ) آغاز شده و سپس گزارش مختصري از احوال خلفـاي چهارگانـه اهـل سـنت و پس از اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب (ع )، امامان شـيعه ذکـر شـده و سـپس بـا طبقـه بنـدي امهات فرق صوفيه ، شرحي از احوال مشايخ هر گروه آمده است .
» (صـفا، ١٣٩٢: ٥/ ١٧٦٧)؛ اما تصحيح جلالي نائيني -که مرحوم صفا از آن ياد کرده است - تاکنون بـه چـاپ نرسيده و به نظر مي رسد اين لغزش تنها بر اساس سخني است که جلالي نـائيني در مقدمـۀ خود بر سکينۀالاولياء بيان کرده و اظهار داشته که : «سفينۀالاولياء به کوشش راقم اين سطور از روي نسخۀ خطي منسوب به خط داراشکوه ، با مقابل با نسخه هاي خطي ديگر تـصحيح و چاپ شده است و به زودي انتشار خواهد يافت .
(ص ٣٠) و گـاهي نيـز خود در ضبط بعضي نام ها به خطا رفته است : «امام موسي علي رضا» (ص ٢٦) تصوير٤: نسخة چاپ سنگي )به تصویرصفحه رجوع شود) ٣- ويژگي هاي سفينة الاولياء کتاب سفينۀالاولياء ازلحاظ ويژگـي هـاي سـبکي زبـاني و ادبـي و نيـز سـاحت انديـشگاني نويسنده ، مي تواند نمايانگر تصويري از زمانه نويسنده باشد.
Upanishad (Serr- e- Akbar), Introduction by Tara Chand and Mohammad- Reza Jalali Naini, fifth edition, Tehran: Scientific Publications.