1914م.) مقالة

پژوهش نامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی پاییز و زمستان 1402، سال دوازدهم - شماره 2 التصنيف ب (Ministry of Science/ISC (‎18 صفحة - من 151 إلی 168 )

الکلمات المفتاحية: استعمار مشروطه بازرگانی هند نوسازی‌اجتماعی India commerce Colonialism Constitution Social modernization بازرگانان ایران تجارت انگلیس بـا ایـران بـه سیاسی

fa en

خلاصة:

مناسبات پرحجم تجاری ایران و هند، در آستانه مشروطه کاهش پیدا کرد؛ لیکن همین روابط نیم‌بند نیز در جامعه ایران بازتاب یافت و در پیدایش افکار نو در سیاست و فرهنگ تأثیرگذار بود. مسئله اصلی تحقیق چگونگی زایش سرمایه‌داری نوین در ایران و سهم بازرگانان در ایجاد یک جنبش اجتماعی است. هدف این نوشتار، بازشناسی جایگاه تجارت با هند و تأثیر آن بر جامعه ایرانی برای حدود دو دهه پیش از شروع جنگ جهانی اول است که با رویکرد «توصیفی ـ تبیینی» ( Descriptive-explanatory) و به روش «اسنادی» ( Documentary method) و بر پایۀ منابع «کتابخانه‌ای» ( Library method) سامان‌یافته است. فرض می‌شود که تحولات جامعه ایران از رفت‌و‌آمد بازرگانان به هند، تأثیر پذیرفت و یافته‌های پژوهش نیز نشان می‌دهد: افزایش فعالیت بازرگانی بین دو کشور، زمینه پیدایش نوسازی اجتماعی را فراهم کرد؛ لیکن پس از مشروطه و با بروز جنگ داخلی و نابسامانی اوضاع اجتماعی، تجارت با هند کاهش یافت و هرچند این روابط، به آشنایی ایرانیان با برخی از روش‌های تولید کشاورزی و صنعتی یاری رسانید؛ لیکن با ورود کشورهای اشغالگر در جنگ جهانی اول، به چالشی مهلک کشیده شد.

ملخص الجهاز:

فرض می شود که تحولات جامعه ایران از رفت وآمد بازرگانان به هند، تأثیر پذیرفت و یافته های پژوهش نیز نشان می دهد: افزایش فعالیت بازرگانی بین دو کشور، زمینه پیدایش نوسازی اجتماعی را فراهم کـرد؛ لـیکن پـس از مشروطه و با بروز جنگ داخلی و نابسامانی اوضاع اجتماعی ، تجارت با هنـد کـاهش یافـت و هرچند این روابط ، بـه آشـنایی ایرانیـان بـا برخـی از روش هـای تولیـد کشـاورزی و صـنعتی * دانشیار گروه تاریخ ، دانشگاه پیام نور، تهران ، ایران (نویسنده مسئول )، askarani@pnu. نقـش کمپـانی انگلیسـی هنـد شـرقی در ایـران نیـز توسـط غلامرضــا ورهــرام (پــاییز ١٣٦٤) موردمطالعــه قرارگرفتــه و حیــدر امیــری (پــاییز ١٣٩٣)، عباس سرافراز (بهار ١٣٨٥) و حبیب الله سعیدی نیا (بهار ١٣٩٠) نیز به مبادلات تجاری ایران و هند در دوره قاجاریه از طریق خلیج فارس و موضوع صادرات تریاک و قاچاق اسـلحه در ایـن آبراهه پرداخته اند. به زرتشتیان کرمان اجازه دادوستد با خارج از شهر داده نمی شد و سفر آنان بـه هندوسـتان ممنوع بود؛ زیرا بیم آن می رفت که با وضعیت مناسب اقتصادی زرتشتیان هند آشنا شوند و پس از بازگشت ، برای حکومت دردسر ایجاد کنند (خانیکوف ،١٣٧٥: ٢١١)؛ درحالی که انگلـیس در سال های پایانی عصر ناصری ، از بازرگانان هندی در ایران حمایـت مـی کـرد و آنـان پیشـرفت زیادی کرده بودند (سایکس ،١٣٦٣: ٢٣٢). وی همچنـین در نامه ای در تاریخ ٢٨ شعبان ١٣١٧ به موضوع گرفتن تابعیت انگلیسی توسط بازرگانان ایرانی نیز چنین اشاره کرد: «برفرض اگر هم ایرانی رعیت خارجه بشود، بـاز مراجعـت نمایـد بـه وطـن خویش خوب است ؛ ولی هرسال ، ده ، بیست هزار با عیال و خانواده جلای وطن کـرده ، دیگـر نامی از مُلک خود نمی برند» (ِاستادوخ ،١٣١٦ق .

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول