علل اجتماعی نهضت عاشورا مقالة

مؤلف: بهرامیان، مسعود ؛ فتوحی پناه، فاطمه ؛

پژوهش نامه معارف حسینی زمستان 1402- شماره 32 (‎28 صفحة - من 7 إلی 34 )

الکلمات المفتاحية: امام حسین(ع) عاشورا کربلا علوی و اموی Ashura Social Background Imam al-Husayn cultural causes خلافت معاویه اعراب اسلام قبیله اجتماعی پیامبر امویان سیاسی دینی

fa en

خلاصة:

رویدادهای تاریخی به ناگهان روی نمی‌دهند، بلکه زمینه‌ها و عوامل گوناگونی در ایجاد آنها نقش دارند. برخی از این عوامل کوتاه مدت و برخی دیگر بلند مدت هستند. اغلب در ایجاد یک اتفاق هر دوی این عوامل نقش دارند. واقعه کربلا در سال 60 یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ اسلام است. در آن واقعه نوه پیامبر(ص) و اهل بیت او به دست گروهی از مسلمانان شهید شدند. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با روش کتابخانه‌ای درصدد پاسخ به این سؤال است که چه علل و عوامل اجتماعی و فرهنگی کوتاه مدت و بلند مدتی در ایجاد آن واقعه نقش داشتند. یافته‎های این پژوهش نشان می‌دهد که تقابل دو سنت دینی و قبیلگی، تعصبات و نزاع‌های قبیلگی و قوم‌گرایی از مهم‌ترین علل و عوامل ایجاد آن واقعه بوده‌است.

ملخص الجهاز:

معاویه که جزو «طلقاء» یعنی آزادشدگان پیامبر9 هنگام فتح مکه بود و وجه قانونی و مشروع در جامعه حجاز و عراق برای خلافت نداشت، بعد از شهادت علی7 رسماً خود را خلیفه مسلمانان نامید. در یک برداشت دیگر قبیلگی، می‌توان اینگونه بیان کرد که علی7 و اهل بیت او از منظر بسیاری از قبائل عرب، دارای هویت معنوی فاقد هویت قبیلگی بودند و معاویه، یزید و امویان به طور کلی دارای هویت قبیلگی و فاقد ارزش‌های معنوی؛ و این هویت قبیلگی بود که در نیمه نخست قرن اول در عراق و شام پیشتاز بود. یکی از نمونه‌های تهی شدن نهادهای دین مدار این تبلیغ حکومت بود که مسجد تنها مکان عبادت خدا است نه مکان فعالیت‌های اجتماعی به مانند عصر پیامبر9 و حتی خلفای راشدین (40-11‌ق). احتمالاً در آن زمان این افراد به تفکیک عمل از ایمان که یکی از ارکان مهم و اساسی اعتقادی مرجئه در عصر اموی بود اعتقاد نداشتند، آنان به ظن خود قصد ورود و فراگیر نشدن آشوب‌های سیاسی را داشتند. اشتراک در نژاد و خویشاوندی در نظریات جدید علوم سیاسی یکی از عوامل عینی پیدایش ملت است؛ گرچه استعمال واژه ملت برای دوران گذشته دور از واقع است، اما می‌توان این را برداشت کرد که پیوند نژادی اعراب شامی برخلاف اعراب عراق که اقوام آریایی نیز در آن سکونت داشتند، عاملی مهم در سازگری اجتماعی منطقه شامات بود. علاوه‌بر این می‌توان این‌گونه گفت که معاویه و خلفای بعد از او مناسبات اجتماعی خود در منطقه شام را بر اساس قبیله استوار کرده بودند. پس بهتر است گفته شود معاویه در شام از اعراب جنوبی و در عراق از قبیله ثقیف برای تحکیم پایه‌های حکومت خود استفاده کرد.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول