خلاصة:
عدم تقارن اطلاعاتی و عدماطمینان اقتصادی از ویژگیهای بازار سرمایه در محیط کسبوکار پیچیده حال حاضر هستند که موجب افزایش ریسک حسابرسی و ریسک دعاوی حقوقی شده و میتوانند در تبیین حقالزحمه حسابرسی اثرگذار باشند. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی نقش ریسک دعاوی حقوقی، عدم تقارن اطلاعاتی و نااطمینانی اقتصادی در تبیین حقالزحمه حسابرسی میباشد. قلمرو زمانی پژوهش، دوره زمانی ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۰ بوده و نمونه پژوهش شامل ۱۲۰ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. تحلیل یافتههای پژوهش با استفاده از مدلهای رگرسیونی چندمتغیره مبتنی بر دادههای ترکیبی نشاندهنده آن است که میان متغیرهای کلان اقتصادی که مورد بررسی قرار گرفتهاند (شامل نرخ رشد اقتصادی، نرخ تورم، نرخ ارز و نرخ بهره)، تنها نرخ رشد اقتصادی و نرخ تورم رابطه مستقیم و معناداری با حقالزحمه حسابرسی دارند و میان ریسک دعاوی حقوقی و عدم تقارن اطلاعاتی با حقالزحمه حسابرسی نیز رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد. نتایج بهدستآمده نشاندهنده آن است که ریسک دعاوی حقوقی، نااطمینانی اقتصادی و عدم تقارن اطلاعاتی نقش مؤثری در تبیین حقالزحمه حسابرسان دارند.
Information asymmetry and economic uncertainty are features of the capital market in today's complex business environment, which increase audit risk and litigation risk, and can be effective in explaining audit fees. The purpose of this research is to investigate the role of legal claims risk, information asymmetry and economic uncertainty in explaining audit fees. The time domain of the research is the period from 2013 to 2021 and the research sample includes 120 companies admitted to the Tehran Stock Exchange. The analysis of research findings using multivariable regression models based on combined data shows that among the macroeconomic variables that have been investigated (including economic growth rate, inflation rate, exchange rate and interest rate), only economic growth rate and inflation rate have a direct and significant relationship with audit fees, and there is a direct and significant relationship between the risk of lawsuits and information asymmetry with audit fees. The obtained results indicate that the risk of lawsuits, economic uncertainty and information asymmetry play an effective role in explaining auditors' fees.
ملخص الجهاز:
تحلیـل یافتـه های پـژوهش بـا اسـتفاده از مدل های رگرسیونی چندمتغیره مبتنی بر داده های ترکیبی نشان دهنده آن است که میـان متغیرهـای کـلان اقتصـادی کـه موردبررسی قرار گرفته اند (شامل نرخ رشد اقتصادی، نرخ تورم ، نرخ ارز و نرخ بهره )، دو متغیر نـرخ رشـد اقتصـادی و نرخ تورم رابطه مسـتقیم و معنـاداری بـا حق الزحمـه حسابرسـی دارنـد و میـان ریسـک دعـاوی حقـوقی و عـدم تقـارن اطلاعاتی با حق الزحمه حسابرسی نیز رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد.
Frino et al (٢٠٢٢) و Yusuf &Saputra (٢٠١٩) بیان می کنند که میـزان تـلاش حسـابرس بـا اسـتفاده از حق الزحمـه حسابرسـی انـدازه گیری می شود و هرچه مسئله تضاد نمایندگی و عدم تقارن اطلاعاتی بزرگ تر باشد، برای اطمینـان در خصوص کشف تقلب یا اشتباه بااهمیت در صـورت های مـالی ، رسـیدگی هـای بیشـتری لازم است و درنتیجه حق الزحمه حسابرسی بیشتر خواهد بود.
ریسک دعاوی حقوقی (Litig risk): برای اندازه گیری این متغیر به پیروی از Lowry Shu & (٢٠٠٢)، Zhang &Krishnan (٢٠٠٥) و Liu &Sun (٢٠١١) از رابطه ٥ استفاده شد.
049(5) که در آن SIZE لگاریتم طبیعی از کل داراییها، INV موجودی تقسیم بـر کـل داراییهـا، REC حسـاب های دریـافتنی تقسـیم بـر کـل دارایـی، ROA سـود خـالص تقسـیم بـر کـل داراییها، LEV کل بدهیها تقسیم بر کل داراییها، GROWTH رشد فروش شرکت که از طریق نسبت تفاوت فروش سال جاری با سال قبل تقسیم بر فروش سـال قبـل بـه دسـت میایــد، RET بــازده ســالانه ســهام شــرکت ، BETA ضــریب بتــای ســالانه شــرکت ، TURNOVER میانگین تعداد سهام معامله شده ، DELIST درصورتی که گزارش حسابرس حاوی بند تداوم فعالیت باشد، ١ و در غیر این صورت صفر خواهد بود، TECH شـرکت ها در صنعت دارویی، دستگاه های برقی و رایانه ای باشد ١ و سایر صـنایع صـفر خواهـد بـود و OPINION درصــورتی کــه حســابرس اظهــارنظر تعــدیل شــده (مشــروط ، مــردود و عــدم اظهارنظر) ارائه کند، این متغیـر مقـدار ١ و در صـورت اظهـارنظر تعـدیل نشـده (مطلـوب )، صفر خواهد بود.