خلاصة:
قرآن، کتابی جامع و منبع شناخت اسلام است و سخنان اهلبیت (علیهمالسلام) نیز دومین مصدر شناخت این دین آسمانی است. به ویژه روایات تفسیری ایشان که تفاسیر روایی را پدید آورد؛ امّا تفاسیر روایی فریقین» فقط متن روایات را ارائه میدهند یا تبیین اندکی از روایات (نه سند) دارندء در صورتی که نیازمند پژوهش دقیق در دو حوزه سند و دلالت هستند. مسئله اصلی در این رساله, تحلیل روایات فریقین در تفسیر سوره «فتح» با تمرکز بر اختلافات اساسی با روش گردآوری کتابخانهای و شیوه پردازش توصیفی - تحلیلی است. یافتههای تحقیق در فصل مباحث خداشناسی نشان میدهد که با توجه به روایات شیعی که عمدتا صحیح و معتبر هستند. ء مراد از سکینه در آیه ۴ سوره» ایمان قلبی است که سبب آرامش انسان میشود و معنای رحمت در احادیث اهلتسنن که به لحاظ سندی معتبرنده همسو با روایات شیعی است. زیرا مقتضای آن» ازدیاد ایمان است. همچنین طبق روایات فریقین» ذومراتب بودن ایمان» با نزول هر فربضه جدید یا انجام دادن عمل صالحء محقق میشود. در انتساب دست به خدا در آیه ۰۱۰ روایات شیعی که صحیح و معتبر هستند. ء بیشتر معنای قدرت و نصرت الهی را بیان کرده و احادیث اهلتسنن نیز ناظر به اتفسیر ید و چرایی, انتساب به خدا اتیستنند. در تفسیر آیه ۰۲۷ روایات شیعی که صحیح و معتبرندء در باره حقیقت مشیّت و اراده و گستره و قلمرو آن بیان شده و احادیث اهلتسنن مستقیم به آیه اشاره ندارند و گزارشهای عمومی آنهاء ناظر به اصل مشیت و گستره آن درامو خوب و بد است. یافتههای تحقیق در فصل مباحث راهنماشناسی نیز نشان میدهد که در آیه ۲ سوره» روایات شیعی که هرچند به لحاظ سندی ضعیف هستند. ء در محتوای خود. گناهکار بودن پیامبر (ص) را به نفی میکند و مراد از ذنب راء گناه کار بودن در پندار کافران میداند. از اهل تسنن نیز روایتی مبنی بر گناهکار بودن آن حضرت وارد نشده, هرچند آنان با استناد به ظاهر آیه. معتقدند که ایشان مرتکب گناهان صغیره میشود. همچنین طبق روایات شیعه که گاهی صحیح و زمانی ضعیف هستند. ء «کلمه التقوی» در آیه ۲۶ بر اهل بیت (ع) تطبیق میشود و روایات اهلتسنن که به لحاظ سندی معتبرند. ء آن را به «اله الا الثه» معنا کردهاند که البته ایمان به نبوت و ولایت نیز هماهنگ با روح ایمان و توحید است. در تفسیر آیه ۱۶ سور هیچ روایتی از فریقین» دال بر خلافت ابوبکر یا عمر نیست و چنین تفسیری از سوی اهلتسنن» ادعای بیدلیل است. چنانکه در تفسیر آیه ۱۸ نیز هیچ روایت تفسیری از فریقین بر عدالت صحابه دلالت ندارد و نمیتوان مستند به آیه فوق یا روایات تفسیری ذیل آن» چنین برداشتی کرد. با توجه به این یافتهها و فرآوردهای تحقیقء در بیان دستاورد کلان این پژوهش میتوان گفت: در بخش خداشناسی و توحید. اختلافات اساسی فریقینء ظاهری و قابل جمع است و عمده مباحث اختلافی, حول مباحث راهنماشناسی, به ویژه عصمت پیامبراکرم (ص)» مصداقیت امیرمومنان (ع) برای «کلمه تقوا» و نیز دلالت آیات پایانی بر خلافت خلفای صدر اسلام است.