خلاصة:
در تحقیقات میان‌رشته‌ای، مطالعات قرآنی ـ روان‌شناسی سابقه‌ای دیرینه دارد. ازیک‌سو طرح سرگذشت انبیای الهی به‌منظور معرفی الگوهای الهی در قرآن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و از سوی دیگر شناسایی الگوهای تیپ‌شناسی شخصیت در مطالعات روان‌شناختی حائز اهمیت است. مایرز و بریگز دو بانوی امریکایی که در مسیر گسترش اندیشه‌های یونگ گام برداشتند، مبتنی بر نظرات او، الگوی MBTI را طراحی کردند. در این الگو ابعاد گوناگون شخصیت هرکس در چهار ترجیح دوگانه و در مجموع شانزده تیپ شخصیتی مشخص، بررسی می‌شود. این پژوهش بر آن است تا مبتنی بر داده‌های موجود در آیات قرآن با روش توصیفی ـ تحلیلی تیپ شخصیتی یوسف نبی علیه السلام را به‌دست آورد. برای دستیابی به این مهم، پس از معرفی ترجیحات گوناگون در این الگو، شواهد قرآنی شخصیت حضرت یوسف مورد مداقه قرار گرفت و در پایان، تیپ شخصیتی ایشان معرفی شد. از آن نظر که داده‌های قرآنی ممکن است همه زوایای شخصیت وی را پوشش ندهد، لازم است در این پژوهش ضریب خطا در نظر گرفته شود.
The Qura’nic-psychological studies have a long history in interdisciplinary research. On the one hand, the biography of divine prophets is of special importance for the introduction of divine models in the Quran, and on the other hand, the identification of personality types is important in psychological studies. In MBTI model designed by Myers and Briggs, two American ladies who expanded Jung's thoughts, the various dimensions of each person's personality in four dual preferences are examined and a total of sixteen distinct personality types are investigated. Using the descriptive-analytical method, the present research aims to investigate the personality type of the Prophet Yusuf based on the data available in the verses of the Qur'an. To achieve this goal, after introducing various preferences in this model, the Qur'anic evidence of the Prophet Yusuf's personality was examined and finally, his personality type was discovered. Since the Qur'anic data may not cover all aspects of his personality, the error coefficient must be considered in this research.
ملخص الجهاز:
لازم به ذکر است که به علت محدوديت اطلاعات موجود در آيات قرآن، تعيين تيپ شخصيتي يوسف نبي (علیه السلام) با محدوديت‌هايي روبه‌روست و اين امکان وجود دارد که با افزايش داده‌ها برخي از بُعدها دستخوش تغييراتي شود.
در ادامه، هريک از ابعاد گوناگون مطرح‌شده در الگوي MBTI درباره يوسف نبي (علیه السلام) بررسي مي‌گردد: برونگرا (E) ـ درونگرا (I) چنان‌که بيان شد، نظام تيپي ارزيابي شخصيت MBTI مبتني بر چهار جنبه اوليه از شخصيت انساني به نام «ترجيحات دوگانه» است و بر اين اساس «برونگرايي» و «درونگرايي» نحوه دريافت انرژي فرد را مشخص مي‌کند.
نکات مزبور و همچنين آيات ديگر موجود در آيات قرآن نشان مي‌دهد که يوسف نبی (علیه السلام) يک شخصيت برونگرا داشت و از منظر تيپ‌شناسي MBTI در بُعد اول يک فرد با ترجيح شخصيتي (E) بود.
اين بعد شخصيتي حضرت يوسف (علیه السلام) را مي‌توان در تصویر ذیل نشان داد: تصویر 1: ابعاد شخصیتی یوسف نبی (علیه السلام) از حیث برونگرایی ـ درونگرایی(به تصویر صفحه مراجعه شود) حسي (S) ـ شهودي (N) چنان‌که در بخش مباني نظري مطرح شد، دومين بعد از شخصيت‌شناسي MBTI به اين مسئله بستگي دارد که فرد چه نوع اطلاعاتي را بيشتر دريافت مي‌کند.
نکات مزبور و همچنين آيات ديگر موجود در قرآن نشان مي‌دهد که يوسف نبی (علیه السلام) شخصيتی فکري داشت و از منظر تيپ‌شناسي MBTI در بُعد سوم يک فرد با ترجيح شخصيتي (T) واقع بود.
اين بعد شخصيتي يوسف را مي‌توان در نمودار زير نشان داد:(به تصویر صفحه مراجعه شود) تصویر 3: ابعاد شخصیتی یوسف نبی (علیه السلام) از حیث فکری ـ احساسی منضبط(J) ـ منعطف (P) چنان‌که بيان شد افراد منعطف (P) کساني هستند که خود را با شرايط تطبيق مي‌دهند.
(
, 
, 
)
