خلاصة:
باد منجیل یکی از پدیدههای آبوهوایی ایران است که در پهنهای کوچک از جنوبغربی دریای کاسپین و شمال ایران میوزد. رفتار روزانه به نسبه ثابت این باد که با جهت مشخص و شدت بالا میوزد، سبب شده که نخستین نیروگاه بادی کشور برای بهرهگیری از انرژی بادی در این منطقه احداث شود. در این مطالعه برای شناسایی سامانههای همدید موثر بر وزش این باد دادههای واکاوی مجدد مرکز جو و اقیانوسشناسی ایالات متحده در طی دوره 2020-1980 مورد استفاده قرار گرفت. در ابتدا با استفاده از این دادهها گرادیان فشاری تراز دریا بین شمال و جنوب البرز بهصورت روزانه استخراج و با دادههای شدت باد در ایستگاه منجیل مورد مقایسه قرار گرفت. سپس الگوی همدید باد در طی ماههای مختلف سال استخراج شد. میانگین درازمدت الگوی فشار تراز دریا در مقیاس همدید نشان میدهد نفوذ زبانه سامانه پرفشار سیبری به نیمه شمالی ایران در ماههای سرد سال و نفوذ زبانه سامانه پرفشار آزور از سمت غرب اروپا به سواحل جنوبی دریای کاسپین در ماههای گرم، عامل شکلگیری جریانهای شمالسوی در مسیر دره سفیدرود است. در دورۀ گرم سال گسترش نصفالنهاریِ کمفشار موسمی پاکستان و کمفشار حرارتی عربستان تا نیمه فلات ایران، موجب تقویت کمفشار حرارتی فلات ایران و افزایش شیو فشاری و تندی وزش باد میشود. تغییرهای فشاری درازمدت برای ساعتهای بیشینه تندی باد (12 UTC) و کمینه تندی باد (00UTC )، تاثیرپذیری سازوکار شکلگیری باد منجیل را از شرایط حرارتی و تابش دریافتی دو سوی رشتهکوه البرز به ویژه گرمایش فلات ایران طی ساعتهای روز نشان میدهد. تنگشدگی دره سفیدرود به عنوان واداشت ثانویه، عامل اصلی کانالیزه شدن و تندی وزش باد منجیل است.
The Manjil wind is one of the Iran atmospheric phenomena that is blowing in the southwestern of the Caspian Sea and northern region of the Iran plateau. Daily regime with the specified direction and high intensity of Manjil wind cause to the first windy farm is foremed in this region. In this study the reanalysis data of NCEP/NCAR were used to identify synoptic weather systems during the period 2010-1980. At first, the pressure gradient between northern and southern Alborz were obtained and were compared with observation data of Manjil wind intensity then synoptic patterns of wind were obtained during different months. In synoptic scale, long-term mean of sea level pressure indicate Siberian high pressure system in the cold months and the AZORZ high pressure system from the West Europe to the southern coastal of the Caspian Sea in the warm months lead to the formation of the North flows along Sefid Rood valley. In the warm season, meriditional extension of Pakistan monsoon low-pressure and Saudi Arabian thermal low-pressure toward the Iran plateau cause to increasing the pressure gradient and wind speed. long-term pressure variation for hours of maximum wind speed (12UTC) and minimum wind speed (00UTC), indicate radiation and thermal conditions are very important factors on both sides of the Alborz mountains, especially during the hours of the on the wind formation mechanism. The narrowing of the Sefidroud valley as a secondary force is the main cause of channelization and increasing of the Manjil wind velocity.