ملخص الجهاز:
"نیکو همت بقیه از شماره 5 آدمی آنست که دینی دراوست محو گمان کرده یقینی دراوست «جامی» شمارهء مسلسل 63 شاهزاده کمال فصل چهارم-دین چیست؟ شاه و گدا،منعم و درویش،برنا و پیر،توانا و ناتوان همه در پیشگاه الهی یکسانند و تنها ارجحیت آنان بر یکدیگر به ادب باهمه سرکن که دل شاه و گدا در ترازوی مکافات برابر باشد داور جهان برای انتظام امور جهان پیمبران را برسالت برانگیخت تا اوامر دین را که از طرف خدا صادر میشود به پیروان خود بیاموزند، اینجاست که تفاوت بین دین و مسلک کاملا واضح و آشکارا میشود ممکن است یک یا چند نفر اصول نوینی بیاورند و برای سعادت و نجات بشر تدابیری اتخاذ کنند ولی نباید مسلک آنها را دین تلقی کرد بشر اصولا روی حب و بغض شخصی و حس هوی و کبر خود مسلکی میآورد که دارای ظاهری رنگین و خوش آیند میباشد مسالک مختلفه‌ای که تاکنون آورده شده است هیچکدام سعادت واقعی بشر را تأمین نکرده است و کسانیکه خود را رهبر طریقه و حزب جدیدی معرفی کرده‌اند همه برای نفع شخصی خود از نقاط ضعف عمومی استفاده کرده دام تزویر خود را گسترده عوام را فریب داده‌اند این مسالک چون روی اصل صحیح و اساس معنوی استوار نبوده است و صرفا برای حفظ منافع عده مخصوصی وضع شده است بزودی از هم متلاشی شده است و نتوانسته سعادت اجتماعی را برای همیشه تأمین کند و باروی کارآمدن حکومت جدیدی آن اصول کهنه شده است و نیرنک بازان بار دیگر بصورت دیگری جلوه‌گر شده و مرام دیگری آورده‌اند."
(
, 
, 
)
