خلاصة:
مقاله حاضر،نقدی بر کتاب ارزشمند فلسفه سیاست در تمدن اسلامی است؛ اثری که در آن تلاش شده است فلسفه و تفکر سیاسی در ایران بعد از اسلام بازکاوی و معرفی و درباره چگونگی سیر و بسط فلسفه سیاست در تمدن اسلامی بحث شود.مؤلف در این راستا به تقسیمبندی دهگانه نحلههای اندیشه سیاسی و بررسی آنها پرداخته است.این اثر درعین سودمندی، برخی ایرادهای شکلی و محتوایی دارد که ازجمله آنها میتوان به این موارد اشاره کرد:طرح پژوهشی و چهارچوب نظری ضعیف(فقدان سؤال و فرضیه مشخص و متعامل و صریح،نبود پیشینه پژوهش،...)،غلبه رویکرد تاریخی بر رویکرد اندیشهای،عدم انطباق عنوان بر محتوا،ضعف عنوانبندی،نظم منطقی و انسجام مطالب،حجم زیاد و وجود اطناب و مطالب زائد و حاشیهای، عدم ارائه معیارهای دقیق برای گزینش نحلهها و نمایندگان آنها.
ملخص الجهاز:
"نویسنده در این راستا،«جوهر سیاست»را در حوزههای گوناگون ادب،فرهنگ، فقه،کلام،عرفان،فلسفه و تاریخ دنبال کرده و با انتخاب آثار و نمایندگانی برای این رشتهها و قلمروها،به آنها از منظر سیاست نگریسته و پیوند و حلقه اتصال کلیه این نحلهها را در«عدالت»دیده است؛همچنین،نوعی تقسیمبندی دهگانه برای نحلههای اندیشههای سیاسی اسلام ارائه داده است که درحقیقت فصلهای دهگانه کتاب را به شرح زیر تشکیل میدهد: فصل یکم:اندیشه سیاسی در متون حکمت عملی فصل دوم:اندیشه سیاسی در متون شریعتنامه فصل سوم:اندیشه سیاسی در اندرزنامهها،خردنامهها،فتوتنامهها و متون ادبی فصل چهارم:اندیشه سیاسی در متون سیاستنامه،دستورالوزراء و آثارالوزراء فصل پنجم:اندیشه سیاسی در سفرنامهها و متون تاریخی فصل ششم:اندیشه سیاسی در متون عرفانی و رسائل صوفیه فصل هفتم:اندیشه سیاسی در متون فلسفه تاریخ فصلهشتم:اندیشه سیاسی در متون کلامی فصل نهم:اندیشه سیاسی در متون سیاسینویسان و مصلحان اجتماعی فصل دهم:اندیشه سیاسی در متون چندبعدی و چندروشی در ادامه این نوشتار،ابتدا نقاط قوت و سپس ایرادهای شکلی و محتوایی کتاب بیان میشود.
فقدان تعریف جامع و دقیق از مفاهیم: برای نمونه،با توجه به تمایزی که بین مفهوم«فلسفه»،«اندیشه»،و«نظریه» سیاسی وجود دارد،معلوم نیست که چرا مؤلف محترم موضوع فلسفه را بین این اندیشهها غالب شمرده و در عنوان بر همه نحلهها حمل کرده است؛و به عنوان مثال دیگر،درباره مفهوم«تمدن»و شاخصههای آن--موجود در عنوان اصلی کتاب --بحثی نشده است؛یا اصطلاحات اساسی کتاب مانند«عدالت»و مترادفهای آن تعریف نشدهاند و بحث مفهومی دقیقی درباره این اصطلاح مهم کتاب ارائه نشده است."