ملخص الجهاز:
"اما چون ممکن است چندین و چند روش صحیح در بین باشد که در عین درستی همه،از جهت کوتاهی راه و سهولت و سادگی و اتقان با یکدیگر تفاوت داشته باشند، از این رو ذهن یکبار دیگر باید به جستار خویش ادامه داده تا بهترین روش را که دارای بهترین مختصات است بیابد.
و راهی برای نفی حدوث از دانش ذهنی وجود ندارد گو اینکه گمان میرود،نظریهء تذکر و قدمت علم نافی آن باشد، زیرا آن نظریه میگوید:همه دانستنیها در درون روح بشر نهفته است،و تنها به دلیل فراموشی است که بشر گمان میکند به چیزی علم ندارد و اگر میخواهد باید بیاموزد.
2. دانش ذهنی علم حصولی محصول و بازده کردار اندیشه است،و ناگفته پیداست که مقصود از دانش در اینجا صورت منطقی و علمی تصورات و قضایاست که تنها در پی کار منطقی ذهن پدید میآید،گو اینکه اندیشه در مورد پیدایش دانشبسان علت نهایی عمل نمیکند،زیرا علت نهائی دانش را باید در مرزهای فراسوی گیتی و طبیعی جست جایی که اندیشه و هم صاحب آن و هم محصول آن و هم همهء ساختار گیتی به خواست مطلق خداوند از آنجا پدید آمده و همی پدید میآید.
اگر این کار بازدهی تام نداشت ضرورت دارد که از مختصات روش ویژه یاری گرفت که نخستین آنها همین گردآوری و نگرش یاد شده میباشد از مجموعهء نصوص و ظواهر فراهم شده زاویههای مختلف مسأله حدوث و ویژگیها و دلائلش شناسایی و ارزیابی میشوند که البته این کار در حوزهء متون،سرانجام به حلقههای پیوسته اندیشه و ریشههای علمی مسأله حدوث یا هر مسأله دیگری پیوند میخورد و افزون بر این در همین حوزهء متون از دیگر مجموعههای نصوص و و ظواهر در دیگر مسائل بریده نیست."