ملخص الجهاز:
"کهنباوریهای ازدیاد آب دو رسم،با روایتهای مختلف،به نامهای«آب دزدی»و«عروسی قنات»که از قائل بودن جنسیت برای آب(نر و ماده بودن)سرچشمه میگیرد و نیز نوعی رسم طلب باران به نام:«لوک بازی»در این شمارهء فصلنامه درج شده است که به اندازهء کافی عجیب و به تعبیری خرافی هست که به توضیح و تحلیل نیاز داشته باشد؛علاوه بر آنکه باید روشن کرد این رسوم به چه درد میخوردهاند؛چرا که در برخورد با آثار هنری و رسوم فرهنگ مردم، تنها تقریر برخی آدمها این است که:«به چه درد میخورند؟»یا«به چه درد میخوردند؟» عروسی قنات،آب دزدی و لوک بازی به تمدن کاریزی تعلق داشت؛به مردمی که روزیشان از دهنهء قناتها بیرون میزد؛بنابراین تعجب ندارد شهرنشینان امروزی،با زندگی اجتماعی و اقتصادی متفاوت،این رسوم را غیرقابل درک و حتی مسخره بیابند.
وظیفهء ضامن یا ضامنها چه بود؟چه باید میکردند؟آیا جز دعا برای باران کار دیگری از دستشان برمیآمد؟آیا به دلیل خشکسالی و دیر شدن موقع بارشها،همین افراد پیشتر برای باران دعا نکرده بودند؟چرا از کسانی ضمانت گرفته میشد دعا کنند،که قطعا پیش از آن دعا کرده بودند و موفقیتی به دست نیاورده بودند؟با اجرای رسمهایی مثل لوکبازی،هدرسه،غارت گاوها و حدود صد رسم دیگر از این نوع،ضمانت کنندهها به چه شأنی دست مییافتند که تصور میشد حال اگر دعا کنند،دعایشان اثری دیگری داردو مستجاب خواهد شد؟در مقولهء ضمانت،برای قول و قرار و پیمان،چه کارکردی قائل بودند؟ در اساطیر ما،دو ایزد مهم آب آفرین وجود داشت:ایزد بانوی آناهیتا یا ناهید و ایزد تیشتر یا تیر."