ابن خلدون - اسبنسر (فلسفه تاریخ و اجتماع) مقالة

"مرتضی مدرسی چهاردهی‌ فلسفه تاریخ و اجتماع‌ (8) ابن خلدون-اسبنسر همراهی در تهیهء روزی و دفاع از آزادی نخستین هدف و سبب اجتماع انسانی است. هدف همراهی بیکدیگر،بدست آوردن چیزی است که یک نفر به تنهائی نمیتواند آن را فراهم کند،با کمک اجتماعی تهیه میشود،نمی‌تواند به تنهائی روزی را تولید کند،اگر هم موفق شود که در تلاش معاش به تنهائی کامیاب گردد،بسختی و جان کندن لقمه نانی بدست خواهد آورد،با آنکه در اثر اجتماع و همراهی بیکدیگر این‌گونه کارها بآسانی‌ فراهم میشود،بهمین روش برای دفاع از خو یک نفر توانائی آن را ندارد،از خود نگاهداری کند!. ولی اجتماع مردم شهر و آبادانی در اثر تمایل،دل‌بستگی به لذت‌ها خوش- گذرانی‌ها،توجه مردم بدنیا،فرو رفتن در شهوت‌ها،آلودگی‌ها،ایشان را از آنچه راه‌ نیک و خوش‌بختی است باز داشته است،وگرنه مردم دیه‌ها،ساکنان بادیه نیز مانند شهریان‌ مایل بامور دینا و لذت‌های آن هستند،لیکن از باب ضرورت و باندازه نیازمندی است، نه زیاده از آن‌که خوش‌گذرانی و عیش و نوش آنان اسراف و تبذیر باشد،از این جهت به‌ اسباب شهوت‌رانی‌ها،لذت‌ها باندازه ضرورت کفایت میکنند بهمین سبب به بسیاری از کارهای زشت که شهریان میکنند کمتر آلودگی دارند پس باین سبب بفطرت نخستین بشری‌ نزدیک‌تر هستند و بهمان اندازه از کارهای ناپسند و زشت اخلاقی دورتر میشوند!!"