ملخص الجهاز:
"در اینجا پس از تقریری که از این بخش از دیدگاه ابنسینا به انجام رسید، سخن خود او برای بیان نتیجه به گونه ذیل گزارش میشود: وی در فصل ششم مقاله نهم از الهیات شفا پس از شرح سببهای فاعلی و قابلی تضاد و کسر و انکسار میگوید:«محال است که خلق شود چیزی که مقصود از آن خاصیت ناری باشد و نسوزاند و بطور کلی نظام کل تمامیتش به این است که در آن، هم قابل گرما و سوختن باشد و هم فاعل گرما و سوختن از اینرو(و بر این پایه که واجب است از مبدئیت الهی مادیات با خاصیتهای کنش و واکنش در جهت ترکیبات و در عین تصادمها و تضادها پدید آیند...
تنها تفاوت یا تمایز در شیوه تقریر یا اندازه شرح یا برخی نظرات بیرون از مجموعه مذکور میباشد، به استثنای تقریر ملاصدرا که در عین حفظ همان مجموعه عناصر و ساختارها بر روش فلسفی و اصول ویژه او استوار بوده و افزون بر این برخی نظرهای بدیع در حل مشکلهای مسأله شر را در بر دارد که در گفتار پیش از این در نقد نظریه نیستی انگارانه شر یکی از آنها در معضل شرور و ادراکی ارائه شد و سپس مورد نقد و تمحیص قرار گرفت: اکنون برای تکمیل این گزارش از نظریه ترکیبی فیلسوفان اسلامی از فارابی و ابنسینا تا میرداماد و ملاصدرا، به طور بس موجز، نگاهی به تقریرهای میرداماد و ملاصدرا در قبسات و اسفار میافکنیم، تا گزارش ورزیدهتر و نقطههای ابهام در روند شرح بیشتر روی به کاهش گذارند و تا اندکی عظمت کار تحقیقی فلاسفه دوره اسلامی از خلال این گزارشها و شرحها آشکار شود، و تا سرانجام راه برای بهرهیابی از این نظریه و نقد نظریههای معارض آن که معضل شرور را غیر قابل حل نشان میدهند هموار گردد، تا آنکه نتیجه آن تحقیقها و نقدها زمینه عرضه نظریهای دیگر که برگزیده این گفتار است در طبیعت عدل الهی و نقد معارضات طرفدار معضل شرور آماده شود."