تربیت کودک در نظر فلاسفه قدیم مقالة

"این ادعا را بطور جزئی میپذیریم ولی بطور کلی قبول نداریم زیرا بعضی از مسائل ترتیبی هستند که علمای عصر حاضر تو جریانها را از آن خود میدانند در صورتیکه با اندک مطالعه مکشوف میگردد که پیشینیان کاملا متوجه‌ بآن بوده و موضوع بحث آنان نیز قرار گرفته است که از آنجمله یکی موضوع‌ مقدم داشتن تربیت حاسه‌ایستکه میان حواس باطنی زودتر از سایر حواس در کودک بظهور میرسد و آزمودن استعداد طفل که تحصیل چه رشته از فنون و علوم‌ را بیشتر ذوق دارد تا بتحصیل همان گمارده شود تا استعداد او در راه آزمودن‌ چیزهائیکه ملایم با طبع او نیست بهدر نرود اکنون برای شاهد مدعی قسمتی از اخلاق ناصری را که در این موضوع است در اینجا میاوریم تا امر قضاوت بر خوانندگان‌ باذوق و فطنت سهلتر گردد:«و چون رضاع او تمام شود بتأدیب و ریاضت‌ اخلاق او مشغول باید شد»بیشتر از آنکه اخلاق تباه فراگیرد،چه کودک مستعد هرگونه اخلاق بوده و در تهذیب اخلاق او اقتدا بطبیعت باید کرد،یعنی هر قوه که حدوث او در نیت کودک بیشتر بود تکمیل آن قوه مقدم باید داشت و اول‌ چیزی از آثار قوه تمیز که در کودک ظاهر شود حیا بود و این علامت استعداد تأدیب او بود پس عنایت بتأدیب و اهتمام بحسن تربیتش زیاده باید داشت و اهمال‌ و ترک را رخصت نداد."