ملخص الجهاز:
"(*)دهقان در ضمن بیتی به این اقامت سیساله اشاره کرده است: من که سیسال در صفاهانم کس مشوق جز او نمیدانم (هزاردستان، ص 4) دانشور فقید«کریم نیکزاد امیرحسینی»در جلد نخست از کتاب«جغرافیاو تاریخ چهارمحال و بختیاری»، آنجا که شرح حالی از«میرزا عبد الله محیط سامانی»(فوت 1355 قمری)فرزند عمان سامانی میآورد، درباره تعلق محیط به«سلسله نعمت اللهی»مینویسد:محیط نیز مانند پدر و دهقان از طریقه نعمت اللهی بود و آخر به سال 1355 وفات یافت و بنا بر وصیت خود، در بالای قبر دهقان مدفون گردید.
در هر حال، شاید بهترین دلیل بر تمایل شاعر به عو الم عرفانی، ابیات بیشماری است که در آنها به بسیاری از اصطلاحات متصوفه و عرفانی اشاره شده و در سراسر اشعار او موج میزند: دهقان بکش به کوی خرابات رختجان کآباد میکنند در آنجا خراب را (دیوان، ص 8) به زیر سایه پیرمغان درآ دهقان مس وجود ترا تا که کیمیا بکند (دیوان، ص 123) تا سراندر قدم پیرمغان بنهاده پای دهقان زده بر تاج قباد و دارا (دیوان، ص 23) به سر چگونه بری راه عشق را دهقان کسی نکرده طی، این هولناک مرحله را (دیوان، ص 18) واعظ از بربط ونی، کندم منع و زمی ندهم گوش به وی، نشنوم مسأله را (دیوان، ص 14) زمی هر آن که نگیرد وضو به نیت عشق به قول پیرمغانش نماز نیست صحیح (دیوان، ص 77) دشت عشق آسان شمردم جان سپردم در طلب زین ره آسان، رهی مشکل بهدست آمد مرا (دیوان، ص 29) عشق تو زکثرت بگراید سوی وحدت بنمود یکی راه و هزاران خطر آورد (دیوان، ص 107) در انجمن ادبی عنقا پس از تعطیلی انجمن ابو الفقرا در سال 1286 قمری، در اصفهان انجمن دیگری تشکیل شد که تا مدتها از انجمنهای پیوسته ایران به شمار میآمد."