خلاصة:
علامه طباطبایی، با رویکرد قرآنی خویش، ایمان را فعلی قلبی و اعتمادی امیدوارانه و
متوکلانه به امری قدسی میداند که لوازم عملی به همراه دارد. گرچه از نگاه وی، عمل
خارج از ایمان است، پیوندی گسستناپذیر میان ایمان و عمل صالح وجود دارد. وی معتقد
است که متعلق ایمان دینی امری عینی، واقعی و متعالی است و با توجه به ویژگیهای
ایمان، عالیترین مراتب آن را متلازم با یقین دانسته، نقش عقل را در تمامی مراتب
آن، نقشی کلیدی میشمارد.
نویسنده در این نوشتار، تلاش دارد معنا، مفهوم و ماهیت ایمان را از نگاه علامه
طباطبایی مورد بررسی قرار دهد.
This article deals with faith from Allameh Tabatabaei's Viewpoint. By a Quranic approach، Allameh considers faith as a matter of heart، a hopeful and trusting confidence in a holy issue that has some practical requisites.
Although from his point of view practice is outside of the faith، there is an unbreakable link between faith and a pious practice. He believes that the object of religious faith is a real، actual and transcendental issue.
Considering all the features of faith، he thinks that the highest degree of faith accompanies certainty and that، in all its degrees، reason has a key role.
In this article at first an attempt is made to give a definition of faith، and then we study this concept from the viewpoint of Allameh Tabatabaei.
ملخص الجهاز:
"نخستین مرتبه اسلام، بر زبان آوردن شهادتین و پذیرش ظواهر اوامر و نواهی دینی است، خواه مخالف قلب باشد یا موافق آن (حجرات/14) که همراه با این تسلیم ظاهری، نخستین مرتبه ایمان یعنی اعتقاد و اعتراف قلبی به مضمون شهادتین قرار دارد و از لوازم آن، عمل به اکثر احکام فرعی اسلام است.
عقل ایمانی چو شحنه عادل است پاسبان و حاکم شهر دل است (35، ص: 1984) ناگفته نماند علامه در پاسخ به این سؤال پروفسور هانری کربن که در صورت اختلاف بین عقل و ایمان چه باید کرد به روشنی اظهار میدارد: «از آنجا که قرآن صریحا نظر عقل را امضا و تصدیق نموده و به آن حجیت داده است، هرگز اختلاف نظری در میان آنها پدید نخواهد آمد و برهان عقلی نیز در زمینه فرض حقیقت کتاب و واقعبینی عقل صریح همین نتیجه را میدهد؛ زیرا فرض دو امر واقعی متناقض متصور نیست و اگر احیانا فرض شود که میان دلیل عقلی قطعی با دلیل نقلی تعارض بیفتد، چون دلالت دلیل نقلی از راه ظهور ظنی لفظ خواهد بود با دلیل قطعیالدلاله معارضه نخواهد نمود و عملا نیز موردی برای چنین اختلافی وجود ندارد» (29، ص: 28).
علامه همچنین بیان میدارد که یکی از مزایای پیوند ایمان و تقوا، ایجاد محبوبیت است و این خصلت حتی در محرومان نیز وجود دارد؛ چنانکه در قرآن کریم آمده است: «ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات سیجعل لهم الرحمن ودا»(مریم/96)؛ «آنان که ایمان آوردند و عمل صالح انجام داده اند به زودی خداوند رحمان برای آنان محبتی در دل ها قرار میدهد»."