ایران بزرگ (متن سخنرانی در باغ موقوفات دکتر محمود افشار) خطاب!

"بیشتر از سه هزار سال پیش وقتی که قبیله یا ایلهای ایرانی از آسیای مرکزی به فلات ایرانی‌ رسیدند یک نظریه یا فلسفه داشتند. وقتی که به بین النهرین رسیدند چه پیدا کردند؟آنجا-و هم در فارس و آذربایجان-مردمان‌ نظریهء دیگر داشتند و آن وحدت یا یگانگی بود. شاید این فرق بود بین اهل‌ هند و اروپایی‌زبان و اهل سامی‌زبان. همین‌طور بعد از استیلای عرب که خلیفه هم رئیس دین و هم رئیس دولت بود. میان مردمان سامی‌زبان بین داد(حقوق)و دین فرق نبود. یک کلمه برای مذهب و قانون(یا داد)داشتند و این کلمهء دین بود. اما ایرانیان نخست در تاریخ‌ جدایی بین مذهب و قانون به وجود آوردند. در بین النهرین قانون یا حقوق همیشه به دست‌ کشیش-پادشاه یعنی روحانی بود. بشقاب و کوزه‌های سیمین ایرانی بیشتر در روسیه و چین امروز پیدا شده تا در ایران. بنیاد یا اساس فرهنگ مردمان ترک‌زبان آسیای‌ مرکزی امروز فرهنگ ایرانی است،یک گفتهء روسی این است."