گفت و گو: کارآیی مطالعات ادیان محادثة ومقابلة

"منظور شما از سند زنده و سنت زنده چیست؟ ممکن است بیشتر توضیح دهید؟ n مرادم این است که متون و اسناد و حتی یاد و خاطره اشخاصی که در حال حاضر وجود ندارند باید از صافی ذهن و برداشت نسل های مختلف و افراد متفاوت عبور کند; باید توسط ذهن ما مورد بررسی قرار بگیرد و ما به درک و شناختی از آنها برسیم; و البته ادراکات ما نیز ناگزیر مشروط به شرط خاصی شده اند; این شناخت ها به طور تاریخی شکل گرفته و تحت تاثیر وضع و حال خانواده، دوران کودکی، بزرگسالی، محیط پیرامون، گروه های مذهبی و معلمانی که داشته ایم بوده اند. فکر می کنم بیان این نکته برای خوانندگان مجله شما جالب باشد که هرگاه ما دست به انجام مطالعات تطبیقی در ادیان می زنیم، در واقع در راه تفسیر و توضیح محتوا و مطالب دین دیگری گام برمی داریم، بنابراین بحث فقط بر سر تفسیر مطالب دین اسلام توسط محقق مسیحی و یهودی نیست، بلکه تمامی نکاتی که اشاره کردم در مورد محقق مسلمان هنگامی که دست به تفسیر مطالب و متون مسیحی، یهودی و هندو و غیره می زند نیز صدق می کند، یعنی باید اذعان داشت که علاوه بر برطرف نمودن موانعی چون تسلط بر زبان، اطلاعات تاریخی و تمام دشواری ها و اصول اولیه ای که در بدو امر در آغاز کار وجود دارد هیچ گاه نباید شتابزده عمل کنیم و تصور کنیم که درک و فهم متون مزبور در چنین شرایطی سهل و آسان است."