خلاصة:
محمدتقی بهار مانند غالب شاعران بزرگ (البته بیشتر از آنان) در دیوان خود نظریاتی در سبکشناسی و نقد ادبی اظهار کرده است. آنچه نظریات او را نسبت به دیگران بیشتر شایستة تامل میکند این است که او پایهگذار فن سبکشناسی در ایران است. مباحث سبکشناسانة دیوان بهار متنوع است و از بحث در سبک فردی و سبک دوره و تکوین سبک تا قضاوت در باب شعر شاعران مختلف از قدیم و جدید را دربرمیگیرد. بهار فرصت تدوین سبکشناسی1 شعر را نیافت، اما مطالب و مباحث او بسیار مغتنم است و جای آن دارد که به تفصیل موردبحث و فحص قرار گیرد. در این مقاله، به اینگونه مباحث او اشاره میشود.
ملخص الجهاز:
"ملاحظات سبکشناسانة بهار در دیوان* دکتر سیروس شمیسا** چکیده: کلیدواژه: بهار پایهگذار سبکشناسی بهار در قصیدهای خطاب به وزیر فرهنگ ـ که در دورة او کسانی که در حکم شاگردان بهار بودند به مقام استادی دانشگاه رسیده بودند ولی نام او از قلم افتاده بودـ در ضمن گلایه و برشمردن فضایل خود میگوید: او بوده که برای نخستین بار فن سبکشناسی را در ایران پایه گذاشته و کتاب تطور نثر (همان سبکشناسی معروف نثر) را نگاشته است: زعلــم سبکشناســی کسـی نبـود آگــاه شد این علوم زمـن شهـره در جهـان ادب بـود یکـی ز صــد آثـار مـن «تطـور نثر» کـه کـس نیافت چنین گوهری زکان ادب رواست گر فضلایش به سینه نصـب کنند کـه هست تازهترین گـل ز گلستـان ادب (دیوان2، ص 18) ظاهرا بهار نخستین شاعری است که واژة سبک را در شعر آورده است و شاعران پیش از او در ایــن ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ * صورت مختصری از این مقاله در اردیبهشت 81 در سمینار ملکالشعراء بهار در پاریس ارائه گردید و سپس گزارشهای مغلوطی در اینجا و آنجا چاپ شد."