ملخص الجهاز:
"فعالیت حوزههای علمیه در زمینة پیشگیری از نفوذ لیبرالهای وابسته و چپگراهای تندرو در سالهای نخست انقلاب و حفظ حضور پرشور و آگاهانة مردم در صحنههای دفاع از انقلاب، تبدیل مساجد به سنگرهای مقاومت و اشاعة تفکر انقلابی و ایجاد تشکلهای مذهبی و سیاسی فعال برای حفظ جریان اصلی انقلاب در تحولات سیاسی و انتخاب مسئولان و مجریان، و نیز فعالیت روحانیت در زمینة حفظ و تقویت روحیة جهادی و انقلابی در دوران هشت سالة دفاع مقدس در قالبها و اشکال گوناگون، حضور فعال فضلا و علما در فعالیتهای فرهنگی، عرصههای آموزشی و تربیتی و پشتیبانی تودههای مردم در برابر نیرنگها و ترفندهای منافقانة گروهکهای سیاسی و جریانهای منحرف، نمونههای روشنی است که نشان میدهد اگر این تکیهگاه وجود نمیداشت، هرگز انقلاب اسلامی نمیتوانست استمرار یابد و رشد کند.
در نگاهی کلی، به نظر میرسد مؤثرترین عامل در شکلگیری انقلاب اسلامی حوزههای علمیه و روحانیت بودند که پس از پیروزی انقلاب، بر اثر و به واسطة استقرار نظام جمهوری اسلامی و در فضای فرهنگی و اجتماعی جدید، تحولات عمیقتر و گستردهتری یافتند، و البته همچنان تا به امروز در تکامل و گسترش انقلاب اسلامی ــ فراتر از مرزهای جغرافیایی ایران ــ و تعمیق و ریشهدار شدن اندیشهها و ارزشهای انقلابی در سراسر جهان سهمی بیبدیل داشتهاند؛ درواقع استمرار تحولات در هستة پیشتاز انقلاب، تعمیق و گسترش تحولات انقلابی بر مبنای تفکر و ارزشهای اسلامی را تأمین و تضمین کرده و خواهد کرد، هرچند هنوز عرصههای مهمی وجود دارد که با ایجاد ظرفیتها و توانمندیهای لازم در حوزههای علمیه، باید بدانها توجه نمود."