ملخص الجهاز:
مادرم که زنی هوشیار و خردمند بود،سالها پیش از این،روزی بمن گفت: «اگر معایب اخلاقی در نهاد تومتمکن شده بکوش تا بفضیلت بدل شود و بمحاسن اخلاقی خود نیز بیش از اندازه غره مباش و مبالغه در آن روا مدار زیرا غرور و بی‌خبری هر دو طبع و خلق را زود و آسان زشت و تباه میکند و افراط در هر صفت و گرچه ممدوح و پسندیده باشد آنرا در انظار خوار و نکوهیده میدارد.
» بارها به پند مشفقانه و خردمندانۀ مادرم تأمل و اندیشه کردم و باور کردم اگر کسی که بیانش صریح و جدی و بدون مجامله است و بعبارت دیگر بدون‌رو در بایستی و«صاف و پوست کنده»سخن میگوید،در این کار زیاده روی کند در انظار درشت گوی و تلخ گفتار معرفی میشود و همه از همزبانی و آشنائی او میترسند و میرمند.
یا برعکس اگر کسی که همیشه در گفتار جانب دیگران را نگهمیدارد و باصطلاح موافق حال مردمان سخن میگوید در این صفت مبالغه نماید بحیله و ری وزرق و ریامتهم میشود.
اگر همیشه در پی این باشیم که دقایق و نکات بهداشتی را همچنانکه میگویند و مینویسند رعایت و در این کار مبالغه و زیاد روی کنیم دیری نمیگذرد که بیمار خیالی و روحی میشویم و راحت و آسودگی خاطر از ماروی نهان میکند.
کار و فعالیت بدون آسایش و جز او پاداش انسان را فرسوده و شکسته میکند و صداقت و زود آشنائی بی‌حد و بی‌جا بزود باوری و بلاهت مبدل میشود و همچنانکه احتیاط و بی‌اعتقادی مفرط،بحجب و کمروئی و آزادی مطلق و نامحدود بطغیان و افسار گسیختگی،و اعتقاد و اطمینان زیاد از اندازه نسبت بخود بغرور و خودپسندی مبدل میگردد فروتنی مفرط به بندگی و قیادت منجر میشود.
(
, 
, 
)
