خلاصة:
چنان که از عنوان مقاله برمیآید، این پژوهش حاصل بررسی یک متن کهن از ترجمه
قرآن مجید است که نسخه بنیادین آن در موزه پارس شیراز نگهداری میشود و نام مترجم،
تاریخ و مکان ترجمه ناشناخته است.این متن در سال 1355 در بنیاد فرهنگ ایران(سابق)و
به همت دکتر علی رواقی به چاپ رسیده است.
کهنگی زبان و شیوه نوشتاری متن نشان میدهد که این ترجمه-که نیمه دوم قرآن مجید
از سوره مریم به بعد را در بر دارد-بازمانده از قرون چهارم و پنجم هجری است و از
این جهت شایسته تحقیق و بررسی است.
در این بررسی، نگارنده درباره دگرگونیهای آوایی واژهها، کاربردهای کهن،
ساختهای ویژه صرفی و نحوی، ویژگیهای دستوری و رسم الخطی با استفاده از شواهد
مثال متنوع و مقایسه با پارهای متون مشابه هم عصر و نیز شیوه ترجمه و ذکر
نمونههایی از ترجمه مبادی سورهها بحث کرده است.
ملخص الجهاز:
"پژوهش واژگانی-دستوری که موضوع این نوشتار است، بر اساس یکی از این متون گرانقدر ترجمه قرآن که نسخه بنیادین آن در موزه پارس شیراز نگهداری میشود (1) ، و با مقایسه با چند متن کهن ترجمه و تفسیر دیگر از همان دست، انجام گرفته است.
این واژه که در این متن فراوان به چشم میخورد، در دیگر متون ترجمه شده قرآن نیز به کار رفته و معنی آن دقیقا«شکر و سپاس»است: او گفتند آزادی او شکر خدای راست.
سه:پارهای از ویژگیهای دستوری الف-ساختمان جمله از لحاظ دستور و ساختمان زبان«ترجمه قرآن موزه پارس»را نمیتوان نثری نمونه در نظر گرفت؛چه، سنت مذهبی و ترس از ارتکاب گناه و دخل و تصرف در کلام خدا، پیوسته موجب شده است که مترجمان قرآن، آیات مبارکه را واژه به واژه به فارسی برگردانند و این متن نمونه کامل این شیوه ترجمه است، یعنی ساختمان جملهها و عبارتها دارای نظم و ترتیب کلی ارکان جمله در زبان عربی است.
شایسته یادآوری است که متن ترجمه قرآن موزه پارس که به قراین فراوان بازمانده از دوره اول زبان فارسی-قرن سوم تا ششم-است، از یک ویژگی مهم نثر فارسی در این دوره خالی است؛بدین معنی که در سراسر کتاب حتی یکبار پیشجزء صرفی«همی»در ساختهای گوناگون فعل به کار نرفته است."