ملخص الجهاز:
"در قرن هشتم،تصوف مکتب سهروردی یا تصوف خانقاهی در ایران و آسیای صغیر و هندوستان رونق گرفت و بسط و نشر فوقالعاده یافت،زیرا عوامل زیر در پیشرفت و توسعهء آن تا حدی مؤثر بوده است: ا-اکثریت مردم پایبند دین بودند و بظواهر و حفظ آداب و سنن شرعی و مذهبی تعصب داشتند و چون مشاهده میکردند که صوفیان خانقاهی در عین حالی که آداب و رسوم طریقت را بجای میآوردند،تمام فرایض مذهبی را نیز انجام میدهند،طبعا به خانقاه و اهل خانقاه میل و رغبت نشان میدادند و این اقبال مردم بخانقاه،از یکسو،تعلیمات مشایخ را سهل میکرد و از سوئی دیگر،اعتقاد اکثریت مردم را به آنان راسختر میساخت و این خود نیروئی چشمگیر بود که مشایخ میتوانستند از آن بنفع خانقاه و نیز بسود مردم ستم دیده استفاده کنند و فرمانروایان و امیران و صاحبان جاه و مقام را،ضمن انذار و تهدید و وعده و وعید،بعدل و احسان و داد و دهش ترغیب و تشویق نمایند."