ملخص الجهاز:
"البته این کار نباید ما را به تقلید ناروا و قاعدهآفرینی برای ادبیات فارسی بکشاند زیرا قواعد زبان و ادبیات دیگران دو نوع است:یکی آنهایی که منطبق با شعر و ادب ما نیز هست و باید مورد استفاده سخنسنجان قرار گیرد و دیگری قواعدی که با ادبیات ما سازگار نیست و سنجش آثار فارسی با آنها خطایی عظیم و مایهء گمراهی و بدآموزی بسیار است زیرا همانطورکه در زبانهای جهان همگانیهایی وجود دارد که ناشی از مشابهتها و هماهنگیهای روح بشر است در ادبیات نیز به همان علت،همگانیها و امور مشترکه دیده میشود که مطالعه آنها در ادبیات یکی از ملل به ادبیات و نقد ادبی ملت دیگر هم کمک میکند مثلا ما برای تعیین ویژگیهای سخن فصیح و واضح که در کتب اسلامی به آن توجه زیادی نشده است میتوانیم از کتابهای بلاغت فرنگی و بخصوص از مبحث تنظیم معانی و سخن پیوندی و تعبیر آن کتب سود بسیار ببریم.
زیرا این فنون مورد توجه شاعران بزرگی مانند سعدی و حافظ قرار داشته و در شعر آنان تأثیر فراوان کرده است و بنابراین بدون آنها نمیتوان اشعار این (1)- Pike (2)-نگاه کنید به کتاب«دربارهء ادبیات و نقد ادبی»نوشته نگارندهء این سطور بزرگان را ارزیابی کرد با قواعد بلاغت فارسی و عربی نه تنها میتوان اشعار مشعلداران ادب گذشته را نقد کرد بلکه میتوان با آن بسیاری از اشعار آزاد امروز را هم سنجید،همانطورکه نگارنده تشبیهات و استعارات شاعرانی مانند:نادرپور و مشیری و کسرایی و سایه و فروغ فرخزاد و اخوان ثالث را با همان معیارهای قدیم فن بیان نقد کرده و ضعفها یا زیباییهای آنان را باز نموده است."