ملخص الجهاز:
"گذشته از آنکه نویسنده سخنی از «سوررآلیسم» به میان نیاورده، و تعریفی که مترجم از «سوررآلیسم» به دست داده سربهسر نابجای و نادرست است، اصولا معلوم نیست که یک مجلس مینیاتور به امضای بهرام سفرهکش و از میانه سده یازدهم ه ق ـ که از تمامی ویژگیها و ریزهکاریهای مینیاتورهای کهن ایرانی برخوردار است ـ چگونه و به کدام قرینه و محمل میتواند اثری سوررآلیستی باشد؟ خصوصا آن که چند سطر بعد آمده است که «برای این که حالت رآلیستی نقاشی بیشتر شود، از سبک پوئن تیلیسم [نقطهپردازی] استفاده شده است».
وقتی که نوشتهای بدین پایه تحریف میشود و در حد وارونگی کامل دستخوش قلب ماهیت میگردد، آیا جز این است که نویسنده بیگناه رسوا و بدنام و بیآبرو میشود؟ نسبت دادن چیزی به نویسنده، که نه تنها نگفته بلکه درست نقیض آن را بیان داشته، جز تهمت و افترا چه نامی تواند داشت؟ تحریف تاریخ و دروغگویی تاریخی ممکن است در زمانهای تاوان نداشته باشد، ولی آیا تهمت و افترا هم مجازات ندارد؟ اگر نویسندهای در جایی دیگر در مظان چنین تهمتی، هرچند ناخواسته و ندانسته، قرار میگرفت و شاکی میشد، بیگمان خسارت هنگفت میگرفت.
افسوس که حجم زیاد و تنوع و پراکندگی این قبیل مطالب سبب گشته که برخی از نوشتههای نقل شده عینا و لفظ به لفظ از متن انگلیسی ترجمه شود؛ حال آن که یافتن صورت اصلی آنقدرها هم دشوار نبوده و به اندک صرف وقتی به دسترس میآمده و بعضا هم در همان تصویر چاپ شده واضح و خوانا بوده؛ گواینکه گهگاه مشورت با اهل فن لازم میآمده است."