ملخص الجهاز:
» اگر نظریات مونتنی را که نسبت به کسب دانش بیان کرده است با افکار رو سو مقایسه کنیم خواهیم دید هردو معتقدند که اولا ملایمت و مدارا مؤثرتر از سختی و خشونت است»ثانیا علم را فقط باید تا حدی بکودک آموخت که در آتیه برای زندگانی روزانۀ وی مفید باشد.
پرورش خرد چنانکه اشاره شد برای آنکه کودک شیوۀ زندگی آموخته بکردار نیکو آشنا گردد تنها راهی که مونتنی پیشنهاد میکند پرورش نیرو تعقل است و معتقد است که چون این نیروی نفسانی تقویت یابد کودک بتدریج هوشیار و با خرد شده با فکری روشن در جزئیات امور دقت خواهد کرد و در بزرگی با صدق و صفای درون بانجام وظائف شخصی و اجتماعی خویش خواهد پرداخت.
اگر افکار تربیتی مونتنی را با نظریات ماکیاول1نویسندۀ ایطالیائی مقایسه کنیم خواهیم دید هردو معتقدند که باید کودک را بشناختن روحیات مردمان بر گماشت ولی منظور ماکیاول از این روش آنست که شاگرد چنان بار آید که همیشه نفع شخصی را در نظر گرفته و ازتعمق در روحیه دیگران بتواند آنانرا مطیع و دستنشاندۀ خود سازد و اغراض خویش را اعمال نماید.
علاوه بر تاریخ مربی باید عقاید حکیمان و فیلسوفان بزرگی را که هریک راجع بدنیا و زندگانی نکتههائی گفتهاند خاطر نشان کرده نظریات رواقیون و ابیقوریون را با زبانی ساده و شیرین برای کودک بیان نماید ولی ویرا در انتخاب و اظهار نظر در آنها آزاد گذارد.
چنانکه گفته شد مونتنی برای آنکه کودک توسعۀ نظر حاصل کند ویرا بسیاحت اوضاع محیط و مشاهدۀ سیرت کسان مشغول مینماید و در این روش بچه بخودی خود سرد وگرم دنیا را چشیده آزموده و پر تجربه خواهد گردید.