بازخوانی: گزارشگر رنج و زیبایی مقدمة ومراجعة

"استاد این اثر را طی سالهای 1950 تا 1954 نوشت‌ و سرمشق بی‌همتایی برای پسران و دختران تاجیک‌ و وارثان زبان پارسی از مرو تا سمرقند و بخارا تا سراسر تاجیکستان و بخش عظیمی از ترکمنستان و افغانستان بر جای نهاد. به‌هرحال،علیرغم همهء مسائل و برخی نقدهای‌ اینچنینی،بی‌شک بخش اعظم یادداشت‌های استاد عینی که خوشبختانه قبل از تحمیل حروف سیریلیک‌ و تغییر خط،با حروف فارسی چاپ شد،از بزرگترین‌ و بهترین متون پارسی است و این پارسی،البته با زبان‌ رایج و متداول ما در ایران تفاوت‌هایی دارد،زیرا منابع و فاصله‌ها و لهجه‌ها و زمان‌های متفاوت،در لحن و نحو و اصطلاحات و حتی لغات و مضامین‌ تفاوت‌هایی ایجاد کرده است. زبان مؤلف گرچه ساده‌ و بی تکلف است،اما در چشم خوانندگانی که با زبان‌ بیهقی و فردوسی کمتر مأنوسند،در چند صفحهء اول‌ خالی از غرابتها و دشواریهایی نیست»6 صدر الدین عینی کتابش را با این شعر خود آغاز کرده که بسیار مناسب و خواندنی است: این خانه ز خشت کهنه انداخته‌ام‌ دروی جشنی ز رفتگان ساخته‌ام‌ تا اهل زمان ما بدانند که من- یک عمر جوانی به چه ره باخته‌ام» زبان‌روایی و نثر سادهء استاد عینی،اگر با حوصله‌ و دقت خوانده شود،برای خوانندهء امروزین ایرانی، سرشار از پند و آموزش پارسی است. »14 مرحوم سعیدی سیرجانی در تصحیح و معرفی‌ و درست‌خوانی«یادداشت‌های صدر الدین عینی» حقیقتا سنگ تمام گذاشته و افزون بر ارائهء متنی‌ مصحح و قابل اعتماد،مقدمه‌ای بیوگرافیک و زیبا نوشته و در پایان کتاب مهم‌ترین و بهترین فرهنگنامهء لغات تاجیک دراین‌اثر،با اعراب‌گذاری،و برابر نهادهای مصطلح در پارسی ایرانی را در اختیار ما نهاده است."