ملخص الجهاز:
"حضرت ابو ذر هیچگاه توان دیدن هیچگونه ستمی را بر محرومین،نداشت و با استثمار و استضعاف در هر چهره‌ای،حتی چهرهء دین،بشدت مخالفت می‌ورزید و این رمز محرومیتها،مصائب و مشکلات و زندگی در تبعیدگاه بود،و طالقانی نیز چنین بود،او پیوسته در اندیشه محرومین و توده‌های مردم بود و در جستجوی بهترین راه جهت شرکت مردم در سرنوشت خویش و بالاخره این راه را از متن مکتب و از متن کتاب خدا اتخاذ نمود که همانا تجلی حاکمیت مردم در«شوراها»بود و این مطلب را با زبان گویایش«که همچون شمشیر مالک اشتر برنده بود و کوبنده»،در میان مردم مطرح می‌نمود و بعنوان بارزترین مطرح‌کننده و مدافع این نظریه در میان مردم شناخته شد،طالقانی در عین‌حال بعلت همین حساسیت‌ها و عصیان‌ها و صراحت لهجه‌ها،در قبل از انقلاب مورد شدیدترین فشارها و ستم‌ها و حبسها و تبعیدها واقع شد و در بعد از انقلاب نیز دچار نوعی تنهائی(در عین جایگاه بسیار وسیع در قلوب مردم)،شد،که پیامبر فرمود:رحیم ابو ذر یمشی وحده،و یموت وحده و یبعث وحده،خداوند ابو ذر را بیامرزد تنهائی راه می‌شود به تنهائی می‌میرد و به تنهائی مبعوث می‌شود طالقانی از زبان شخصیتها پیام امام خمینی به ملت ایران به مناسبت رحلت آیت الله طالقانی بسم الله الرحمن الرحیم انا لله و انا الیه راجعون و منهم من قضی نحبه و منهم من ینتظر عمر طولانی این عیب را دارد که هر روز عزیزی را از دست میدهد و به سوگ شخصیتی می‌نشیند و در غم برادری فرو میرود."
(
, 
, 
)
