ملخص الجهاز:
"به قدرت رسیدن قاجارها،پس از حملهء مغولان و تفوق سیاسی ایلات،تکرار یک«جریان»مشخص در تاریخ سیاسی ایران بود، جریانی که براساس آن،یک«اتحاد ایلیاتی»با گسترش قلمرو خود و کسب حمایت بزرگان دیوانسالار و حذف تدریجی دیگر ایلات مدعی،به قدرت سیاسی دست مییافت و تا هنگامی که اقتدار سیاسی خود را در استمرار اتحاد ایلیاتی و تداوم حمایت دیوانسالاری و طبعا اداره امور کشور،نشان میداد و در مقابل خود نیز اتحاد ایلیاتی جدید و پرقدرتی نداشت،بر اریکهء قدرت باقی میماند.
آقا محمد خان،پسر محمد حسن خان قاجار که پدرش به دست زندیه به تقل رسیده بود و خود نیز در جوانی به دست همانها خصی شده بود،توانست اتحاد ایلیاتی قاجارها را تحقق بخشد و صفبندی جدیدی را با پیوستن دیگر ایلات به این مجموعه،در برابر اتحاد ایلیاتی حاکم زندیه،پدید آورد.
بر این اساس،پیروزی قاجار به قدرت رسیدن آنها را از نظر ساختار سیاسی،باید یک جابجایی در سطح ترکیب اتحاد ایلیاتی حاکم دانست،زیرا ایلات«لک ولر»جای خود را به ایلات قاجاریه و همپیمانانشان دادند و نقش معین و محدود سازمان دیوانسالاری سنتی نیز با مختصر تغییری حفظ شد.
4 (به تصویر صفحه مراجعه شود) مدل هندسی منظومهء قدرت قاجاریه بههرحال با توجه به مسائلی که دربارهء منظومهء قدرت قاجاریه بیان شد،و با تکیه بر منابع اصلی این دوران،به تبیین نقش شاه، مبانی مشروعیت و عوامل تحدیدکننده قدرت وی میپردازیم: الف-شاه هستهء مرکزی منظومهء قدرت استبداد مطلقه در ساختار قدرت سیاسی قاجاریه که مبتنی بر رژیم«سلطنت مطلقه»است،شاه نقش محوری دارد،زیرا که او مرکز کلیهء قدرتهاست،عزل و نصب عاملان حکومت طبق فرمان او صورت میگیرد."