ملخص الجهاز:
"برنارد درن Bernard Dorn (1805-1881)، یافتن تلفظ درست یا گشودن رمز بسیاری از صورتهای نوشتاری متون کهن تنها به یاری گویشهایی میسر است که برخی از واژهها یا گونههایی از آنها که در زبان ملی وجود ندارند یا منسوخ شدهاند هنوز زندهاند ایرانشناس آلمانی الاصل روسی،استاد زبانهای شرقی دانشگاه در سال 1860-1861،به قفقاز و کرانههای جنوبی دریای خزر سفر کرد و دربارهء گویشهای این ناحیه به مطالعه پرداخت و اشعار و ترانههی گیلکی گرد آورد و مقدمات تهیهء واژهنامهای گیلکی-فارسی را فراهم ساخت.
آخرین اثر مدونی که در جهان ایرانشناسی در حوزهء تحقیق در دستور گویش گیلکی منتشر شده،متعلق است به سال 1971 به همت عدهای از زبانشناسان روس زیر نظر راستارگویرا،با عنوان زبان گیلکی (Gilyanskii yazik) این اثر را شادروان دکتر رضا مدنی به فارسی ترجمه کرده ولی این ترجمه هنوز به چاپ نرسیده است.
مقالههایی نیز در سطح دانشگاهی دربارهء گویش گیلکی منتشر شده که از میان آنها از سخنرانی شادروان کریم کشاورز باید یاد کرد که با عنوان:«برخی ویژگیهای صرف و نحو گیلکی»در مجموعهء خطابههای نخستین کنگرهء تحقیقات ایرانی(به کوشش مظفر بختیار،ج 1،ص 237-248)مندرج است؛همچنین از مقالهء دکتر ید الله ثمره،استاد دانشگاه تهران،با عنوان:«تحلیل ساختاری فعل در گویش گیلکی کلاردشت»(مجلهء دانشکده،ادبیات و علوم انسانی دانشگاه،تهران،سال 26،شمارهء 4،ص 169-187)با وجود همهء این کوششها و خدمات،هنوز میدان برای کار در زمینهء گویش گیلکی و سایر گویشهای کرانهء خزر باز است،به خصوص بر محققان و دانشپژوهان گیلانی و مازندرانی است که با آشنایی به روشهای علمی و مجهز شدن به معلومات زبانشناسی، تحقیق در این گویشها را تکمیل کنند و حاصل مطالعات خود را به علاقهمندان و جهان ایرانشناسی عرضه دارند."