ملخص الجهاز:
"و همچون از جهودان سرگزیت 5 ستانند، در مدارس از علما زر میخواستند، لاجرم ملک سرنگون شد، و جمال الدین عبد الرزاق اصفهانی رحمة الله در وصف جهان و اهل این روزگار خوش قصیدهای گفته است: الحذر ای عاقلان زین وحشتآباد الحذر الفرار ای عاقلان زین دیو مردم الفرار ای عجب دلتان بنگرفت و نشد جانتان ملول زین هواهای عفن وین آبهای ناگوار 6 جغرافیای حافظ ابرو مینویسد:«از حمله که در عهد غزان شد، مسجدی بود(در نیشابور)که آن را مسجد عقلا میگفتند، و در آن خزانة الکتب معتبر، چنانچه پنجهزار مجلد کتاب از انواع علوم در آنجا بر طلبه وقف بود، آتش زدند، و هشت مدرسه از مدارس خلفا بود و هفده مدرسه از مدارس مخصوص اصحاب شافعی بود، و پانزده کتابخانه دیگر که در هر یکی مبالغی کتاب بود، بسوخت، و هفت کتابخانه غارت کردند، و مجموع به نرخ کاغذ و مقوا بفروختند.
)که در ناحیه سینوب و سامسون 24 حکومت داشت مقدم دانشمندان و عارفان را گرامی داشتند، و هنگام سیطره مغول در ایران است که قونیه به وجود دانشمندان و عارفان بزرگی چون مولانا جلال الدین رومی، صدر الدین قونوی، شمس تبریزی، فخر الدین عراقی، اوحد الدین کرمانی، شمس الدین ماردینی، سید برهان الدین محقق ترمذی و دهها تن از دیگر مردان علم و دانش آذین بسته میشود، و چشم و چراغ آن ولایات خانقاهها و مدارسی میشود که در یکی از آنها فخر الدین عراقی نزد صدر الدین قونوی، آثار محیی الدین عربی را میخواند و شرح معروف خود را بر آن به رشته تحریر در میآورده و کتابهای بسیار در زمینه عرفان و ادب و تاریخ نوشته میشود."