خلاصة:
در فاصله سالهای 3331-0431 ق.5191/-2291 م.جمعی از اندیشمندان ایرانی در مرکز آلمان-برلین-تجمع کردند.این گروه تحت عنوان کمیتهی ملیون ایرانی از طریق انتشار روزنامه و تماس باهمفکران خویش در ایران برای مبارزه با نفوذ روسها و انگلیسیها از طرق توجه به نیروی تازهنفس آلمانی در اروپا تلاش میکردند.
با توجه به شرایط آلمان در جنگ جهانی اول،کمیتهی ملیون ایرانی با حمایت آن کشور تشکیل شد.اعضای کمیتهی فوق امیدوار بودند با کمک آلمانیها و با استفاده از شرایط بین المللی به سلطه و حضور روسها و انگلیسیها پایان داده و مقدماتی را برای اصلاح امور و توسعهی ایران فراهم کنند.کمیتهی مزبور با ورود سید حسن تقیزاده به برلین در 3331 ق.2291/ م.فعالیت خود را آغاز کرد.در اولین قدم،او از کسانی برای همکاری و حضور در برلین دعوت به عمل آورد.در نهایت افراد زیر را میتوان مهمترین همکاران او محسوب نمود که به دعوت وی پاسخ مثبت دادند:سید محمد علی جمالزاده،حسین کاظمزاده ایرانشهر،محمد قزوینی،ابراهیم پورداود،رضا و محمد علی تربیت،رضادارا(افشار)،عزت الله هدایت،اسماعیل امیرخیزی و سلیمان خان میکده.فعالیت کمیتهی ملیون در دو بخش،همزمان با جنگ جهانی و پس از آن مورد توجه است.چه اینکه،با پایان جنگ و شکست آلمان،انگیزهی اولیهی شکلگیری آن پایان یافته تلقی میشد،اما از آنجا که تقیزاده و برخی از نزدیکش با پیوستن افراد جدیدی فعالیتهای خود را در برلین ادامه دادند،لذا حیات گروه تا پایان حضور فعال تقیزاده در برلین و تا پیش از سفر او به مسکو در سال 0431 ق.2291/ م.قابل بررسی است.مجموعهای از فعالیتهای سیاسی و فرهنگی در کارنامهی کمیتهی مزبور جای دارد که بخشی از آنها مربوط به دوران جنگ جهانی اول است. بخش دیگری از این اقدامات همزمان با جنگ آغاز شدند اما تا سالها پس از آن نیز ادامه یافتند.موقعیت فکری،علمی و فرهنگی اغلب اعضای کمیته و درعینحال ناکامیهای سیاسی پس از مدت کوتاهی دست زدن به اقدامات فرهنگی و ادامهی انتشار روزنامه را جایگزینی مناسب برای مأموریتهای سیاسی جلوه داد.بهخصوص که کمکهای مالی آلمان،گرهی بستهی نیاز مالی آنها را میگشود.تلاش برای ایجاد چاپخانه و انتشار روزنامه و کتاب از جمله این اقدامات بود.
ملخص الجهاز:
"ایجاد چاپخانه و انتشار روزنامه و کتاب از جمله این اقدامات بود.
تلاش برای در اختیار داشتن چاپخانه کاویانی مرکز ثقل این فعالیتها
فعالیت آن سلسله انتشاراتی است که در این محل چاپ و منتشر شدهاند.
ارتباط نزدیکی داشته،بین کاویانی و کاوه تفاوت قائل شده است:
مطالعهی بهتر دربارهی این چاپخانه بهتر است تا،تاریخ کاویانی چون
دوره این چاپخانه در وابستگی به کاوه وجود خارجی یافته است.
فارسی آمادهشده بود برای چاپ کاوه و کتابهای موردنظرش مهیا کرده
سفارشهای چاپ در این مرحله به چاپخانهای دولتی فرستاده شده است.
در این مرحله کاویانی فقط نامی،به عنوان صفتی ساختهشده از کاوه و
قابل توجه است که این کتاب با عنوان«سلسله انتشارات کاوه»معرفی میشود.
کاوه طی مطلبی کوتاه به معرفی این کتاب اقدام کرد.
است این کتاب برای مؤلفین و نویسندگان وطن ما بهترین نمونه در این
بود ولی حالا نسخههای این طبع خیلی نادر است...
مقدمهی این چاپ که توسط غنیزاده نوشتهشده،چنین آمده است:
موجود به قلم سید حسن تقیزاده نوشته شده است.
در برخی منابع محمود غنیزاده نویسندهی این کتاب معرفی شده است.
چنانچه در مقدمهی این کتاب نیز چنین آمده است.
این کتاب را میتوان هم تاریخ مجلس ملی ایران و هم تاریخ دولت در
و انگلیس نسبت به ایران»هم ضمیمهی این چاپ است.
در صفحهی عنوان این کتاب،چنین نوشته شده است:«به سعی و
نتیجه برای شناخت آن در این مختصر به دو شیوه عمل شده است.
(2)-این مطالب در پایان آخرین صفحه از شمارهی اول کاوه نوشته شده است:«در
ایران»که از انتشارات کاوه محسوب میشود چاپ شده است."